Başlık: Hama’nın Suriye’deki Muhalif Güçler Tarafından Ele Geçirilmesi Neden Önem Taşıyor?
Suriye’de İslamcı militan grup Heyet Tahrir eş Şam’ın liderliğindeki muhalif güçler, Halep ve çevresini kontrol altına aldıktan sonra çatışmalar Hama Vilayeti’ne kaydı. Perşembe günü muhalifler, Hama kentine girdiğini açıkladı. Suriye ordusu ise, kentin dışında konuşlanan birliklerin yeniden yerleştirildiğini ve konumlandırıldığını belirtti. Hama’nın hem antik hem de modern tarih açısından ve günümüzdeki önemi nedir?
Hama’nın su değirmenleri, kentin simgesi ve kültürel mirası olarak öne çıkıyor. Bu değirmenler, nehirden su çekerek kıyıdaki meyve bahçelerinin sulanmasında kullanılıyor. Hama, “Su Değirmenlerinin Anası” olarak biliniyor ve hâlâ çalışan bazı değirmenler mevcut. Kent, Hama Vilayeti’nin merkezi konumunda ve çevredeki birçok kırsal alan ile kasabalar bu vilayete bağlı.
Hama’nın Tarihi
Hama, insan yerleşimlerinin Taş Devrine kadar uzandığı kadim bir şehirdir. M.Ö. 11. yüzyılda Aramiler tarafından yönetilen kentin o zamanki ismi “Hamath”tı. M.Ö. 7. yüzyılda Asurlar tarafından fethedilmiş, ardından Persler ve Makedonyalılar bölgeyi kontrol etti. M.Ö. 2. yüzyılda, Seluokos hanedanı Hama’ya “Epifanya” adını vermiştir. Britannica Ansiklopedisi’ne göre, Bizans döneminde şehir “Emath” ismini almıştır. 7. yüzyılda bölge Müslümanların eline geçmiştir. 1108’de Haçlıların, 1115’te ise Müslümanların tekrar kontrolü ele geçirdiği Hama, 1175 yılındaki bir depremle büyük ölçüde yıkılmıştır. 1188’de Selahaddin Eyyubi kenti almış, 1300’de Memlükler, daha sonra da 12. yüzyılın başlarında Osmanlılar yönetimine girmiştir. Fransız güçlerinin İkinci Dünya Savaşı sonrası çekilmesi ile Hama, Suriye’nin bir parçası olmuştur.
Hama Katliamı
Suriye hükümetinin 1963’teki askeri darbeden sonra Baas Partisi iktidara gelmiştir. Baas yönetimi başlangıçtan itibaren Hama’da muhalefeti hedef almış, bunun büyük bir kısmı kentin muhafazakâr yapısı ve Müslüman Kardeşler’in etkinlikleri ile ilişkilendirilmiştir. İlk isyan belirtileri 1964 yılında ortaya çıkmış, İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından aktarılan raporlara göre Müslüman Kardeşler’in önderliğindeki sokak protestoları, 100’den fazla kişinin ölümüne yol açmıştır. 1970’lerde isyan hareketleri tekrar yoğunlaşmış, silahlı çatışmalar, bombalamalar ve suikastlar yaşanmıştır.
Nisan 1981’de, “İslamcı militanlar” Hama dışındaki bir köydeki askeri kontrol noktasına saldırdı. Bu olay üzerine, kente özel kuvvetler gönderildi, sokağa çıkma yasağı ilan edildi ve evler arandı. Üç gün içinde 350’den fazla kişi hayatını kaybetmiştir. Şubat 1982’de, tarihe “Hama Katliamı” olarak geçecek olaylar yaşandı. Hükümet, Hama’daki silahlı muhalefete son vermek için hazırlıklara başladı. 2 Şubat 1982’de güvenlik güçleri kente girdi; ilk olarak eski şehir kısmında bir grup, silahlı saldırganlar tarafından kuşatıldı. Suriye hükümeti, ardından çeşitli ordu birliklerini Hama’ya yönlendirdi ve şehir bombalama ile işgal edilmiştir. Çatışmalar neticesinde kenti etkilendiren baskı ve kitlesel tutuklamalar yaşandı. Tahminlere göre, kentte ölenlerin sayısı 5 ila 40 bin arasında değişmektedir.
Hama ve Suriye Savaşı
2011’de Suriye İç Savaşı başladığında Hama’da, Beşar Esad yönetimine karşı protestolar düzenlenmiştir. Bu gösteriler sert bir şekilde bastırılmış, önemli noktalar güvenlik kordonları ile çevrelenmiştir. 3 Haziran 2011’de, güvenlik güçlerinin muhalefet yanlılarına ateş açması neticesinde 70’ten fazla kişi ölmüştür. Hama, ülke genelindeki muhalif gösterilerin bir parçası olmuş, ancak daha sonra Halep’te yaşanan yoğun çatışmaların benzeri burada yaşanmamıştır. Dünya Bankası’nın 2017 raporuna göre kentteki altyapının yalnızca % 6’sı zarar görmüştür.
Hama Vilayeti
Hama, Suriye’nin orta batısında yer alan bir koordinat noktasıdır ve Hama Vilayeti, ağırlıklı olarak farklı etnik gruplara ev sahipliği yapmaktadır. Vilayet, kuzeyde İdlib ve Halep, doğuda Humus ve batıda Lazkiye ile komşudur. 2010 yılındaki tahminlerde Hama Vilayeti’nin nüfusunun 1,6 milyon olduğu belirtilmiştir, ancak 2021’de bu sayı 2,5 milyon kişiye yükselmiştir. Hama Vilayeti’nde Sünni çoğunluğun yanı sıra Aleviler, İsmaililer, Hristiyanlar ve Şiiler de yaşamaktadır. 2016 verilerine göre, Hama Vilayeti’nin nüfus yapısında % 61 Sünni, % 19 Alevi, % 12 İsmaili, % 2 Hristiyan ve % 1 Şii yer almaktadır. Hama ayrıca idari olarak beş bölgeye ayrılmakta ve Salamiye, Masyaf, Taybat el İmam, Muharda, Sukaylabiye gibi önemli merkezleri içermektedir.
