Hamas’ın Öldürülen Lideri Yahya Sinvar: Kimdir ve Neden Önemlidir?

Başlık: Öldürülen Hamas lideri Yahya Sinvar kimdir?
Kaynak: Getty Images
İsrail, Hamas lideri Yahya Sinvar’ın Çarşamba günü ülkenin güneyinde meydana gelen bir çatışma sırasında hayatını kaybettiğini açıkladı. Başbakan Binyamin Netanyahu da bu durumu doğruladı. Hamas, 31 Temmuz’da Tahran’da hayatını kaybeden siyasi lideri İsmail Haniye’nin yerine Yahya Sinvar’ı seçmişti. İsrail, Sinvar’ı 7 Ekim saldırısının mimarlarından biri olarak nitelendiriyor. 61 yaşındaki Sinvar, genellikle Ebu İbrahim ismiyle anılmaktadır. Yahya Sinvar’ın ölümü, Gaza’da ateşkes müzakerelerinin sonuç çıkarmaması ve ABD’nin müzakerelerin ‘yapıcı ilerleyişte olduğu’ yönündeki inancı ile birlikte çeşitli sonuçlara yol açabilir. Hamas lideri Haniye’nin üç oğlunun da İsrail saldırıları sonucunda hayatını kaybettiği biliniyor. Filistin lideri Abbas ise BM Genel Kurulu’na seslenerek, ‘Gazze’nin tek karışını bile İsrail’e vermeyeceğiz’ ifadelerini kullandı. Ayrıca İsrail, Gazze’de dört vatandaşının cesedinin bulunduğunu açıkladı.
Kaynak: Reuters
Yahya Sinvar kimdir? Sinvar, 1962 yılında Gazze Şeridi’nin güneyinde bulunan Han Yunus Mülteci Kampı’nda dünyaya geldi. Ailesi Aşkelon kökenliydi; ancak Filistinlilerin “Nakba” (Felaket) olarak adlandırdığı olay sonrasında mülteci durumuna düştüler. Nakba, 1948 yılında İsrail’in kuruluşunun ardından meydana gelen Arap-İsrail savaşında Filistinlilerin büyük bir bölümünün topraklarından zorla atılmalarını ifade ediyor. Sinvar, eğitim hayatına Han Yunus Erkek Ortaokulu’nda başladı ve daha sonra Gazze İslam Üniversitesi’nde Arap dili alanında lisans diploması aldı.
ABD merkezli düşünce kuruluşu Washington Yakın Doğu Politikası Enstitüsü’nden Ehud Yaari, Sinvar ile hapiste dört kez görüşmüştür. Yaari, o dönemde Han Yunus’un Müslüman Kardeşler’in ‘kalesi’ olduğunu kaydediyor ve kampın ardından Hamas için de benzer bir önem kazandığını belirtiyor. Sinvar, 1982 yılında 19 yaşında iken ilk kez ‘İslami faaliyetler’ nedeniyle İsrail ordusunca gözaltına alındı. 1985’te tekrar gözaltına alınan Sinvar, o dönemde Hamas’ın kurucusu Şeyh Ahmed Yasin’in güvenini kazanmayı başarmıştır. Tel Aviv’deki Ulusal Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü’nden kıdemli araştırmacı Kobi Michael, ikilinin çok yakın bir ilişki içinde olduklarını dile getiriyor. Michael, bu yakınlığın Sinvar’a hareket içinde büyük avantaj sağladığını düşünüyor. Sinvar, sadece 25 yaşındayken Hamas’ın iç güvenlik örgütü El-Mecid’i kurmuştur. El-Mecid, topluma aykırı suçlar işleyenler ve İsrail ile işbirliği yaptığı düşünülen bireyleri yakalayıp idam ettiği yönündeki iddialarla kötü bir üne sahiptir.
Kaynak: Getty Images
Yaari, Sinvar’ın İsrail ile işbirliği yaptığından şüphelenilen çok sayıda kişinin ‘vahşice öldürülmesinden’ sorumlu olduğunu öne sürüyor. Bu kişilerin bazılarını doğrudan Sinvar’ın öldürdüğünü, bununla ilgili olarak kendisine ve başkalarına sık sık bahsettiğini ifade ediyor. Ancak Kahire Üniversitesi Ekonomi ve Siyaset Bilimi Fakültesi’nden Mustafa Kemal El Eyyid, Hamas liderlerinin işlediği suçlara ilişkin bazı iddiaların abartılı olduğunu kaydediyor ve İsrail’in örgütle ilgili öne sürdüğü suçlamaların dikkatle değerlendirilmesi gerektiğini savunuyor.
Sinvar, 1988 yılında tutuklanarak, 12 Filistinliyi öldürmekten dolayı suçlu bulunmuş ve dört kez müebbet hapis cezasına çarptırılmıştır. Sinvar, 1988’den 2011’e kadar yaklaşık 23 yılını İsrail hapishanelerinde geçirerek, bu süre zarfında İbranicesini geliştirmiş, gazeteler okuyarak dili akıcı bir biçimde konuşmaya başlamıştır. Yaari, Sinvar’ın akıcı bir Arapça konuşabilmesine rağmen, her zaman onunla İbranice konuşmayı tercih ettiğini belirtiyor. Cezaevi süreci, Sinvar’ın daha fazla radikalleşmesine de yol açmıştır. Kendini diğer mahkumlar arasında lider olarak konumlandıran Sinvar, grup adına cezaevi yetkilileriyle müzakere yapmış ve mahkumlar arasında disiplin sağladığı bildirilmektedir. Kobi Michael, Sinvar’ın Gazze’ye döndüğünde hemen lider olarak kabul edildiğini ve ‘son derece acımasız, agresif ve karizmatik’ bir figür olduğunu ifade ediyor. Bu durum, uzun süre boyunca İsrail hapishanelerinde geçirdiği zaman ve Hamas’ın kurucu üyelerinden olmasının sağladığı prestij ile doğrudan ilişkilidir.
Kaynak: Getty Images
Sinvar, 2013 yılında Hamas’ın Gazze Şeridi’ndeki Siyasi Bürosu’na seçilmiştir. 2017’de bu büronun Başkanlığına geçmiştir. Sinvar, acımasızlık ve şiddet ile ilişkilendirildiğinden dolayı ‘Han Yunus Kasabı’ olarak anılmaktadır. 2015 yılında, ‘zimmetine para geçirmek’ ve ‘eşcinsellik’ suçlamalarıyla gözaltına alınan Hamas komutanı Mahmud İştivi’nin işkence görerek öldürülmesinde Sinvar’ın sorumlu olduğu iddiaları da bulunmaktadır. 2018 yılında uluslararası basına verdiği bir brifingde, ABD’nin İsrail Büyükelçiliğinin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınması protestolarında binlerce Filistinlinin Gazze Şeridi’ni çevreleyen sınır çitini aşmasına destek vermiştir. Bunun yanı sıra Sinvar’ın, İsrail ile geçici ateşkesleri, rehine ve mahkum takasını, Filistin Yönetimi ile uzlaşmayı da desteklediği daha pragmatik dönemleri vardır. Michael, Sinvar’ın bazı muhalefet tarafından aşırı ılımlı olduğu gerekçesiyle eleştirildiğini kaydetmiştir.