Başlık: İdam cezası bekleyen Vietnamlı kadın, cellatdan kurtulmak için 9 milyar dolar bulmayı hedefliyor
Yazar: Jonathan Head, BBC Güney Doğu Asya Muhabiri, 3 Aralık 2024
Vietnamlı eski emlak kralı Truong My Lan, hayatını kurtarmak için zamanla yarışıyor. 68 yaşındaki Truong, dünya genelinde yaşanan en büyük bankacılık dolandırıcılığının arkasında olduğu iddiasıyla ölüm cezasına çarptırıldı ve yaptığı itirazı kaybetti. Bu ceza, oldukça nadir bir durum olarak Vietnam’da beyaz yaka suçlar için verilen şok edici bir karar oldu. Truong, ülkenin beşinci büyük bankası olan Saygon Ticari Bankası’nı gizlice yönetmekle suçlanıyor ve 10 yıl boyunca paravan şirketler aracılığıyla bankadan 44 milyar dolarlık kredi ve nakit çektiği belirtildi. Savcılar, bu paranın 27 milyar dolarının farklı maksatlar için kullanıldığını ve 12 milyar dolarının zimmete geçirildiğini öne sürdü. Truong, zimmet suçunun sabit görülmesi yüzünden idam cezası aldı.
Vietnam yasalarına göre, eğer Truong 12 milyar doların %75’ini, yani 9 milyar doları geri ödeyebilirse, cezası ömür boyu hapis cezasına çevrilebiliyor. Emlak şirketi Van Thinh Phat Grubu’nun başkanlığını yürüten Truong, Nisan ayında yapılan duruşmalarda zaman zaman meydan okur bir tavır sergilemişti. Ancak temyiz süreçlerinde daha pişman görünmeye başladı. Devlete bu kadar büyük bir yük olmaktan dolayı utanç duyduğunu ifade eden Truong’un tek hedefi, aldığı kredileri geri ödemek.
Truong My Lan, Ho Şi Minh City’de, Çinli-Vietnamlı, mütevazı bir ailenin kızı olarak dünyaya geldi. Genç yaşta annesiyle birlikte pazar tezgahlarında makyaj malzemeleri satmaya başlayarak ticarete adım attı. Vietnam’ın Doi Moi olarak bilinen ekonomik reform döneminde mülklere yatırım yaparak zenginleşti. 1990’larda, büyük bir otel ve restoran portföyüne sahip oldu. Nisan ayında ceza almasıyla birlikte, ülkenin önde gelen emlak şirketlerinden biri olan Van Thinh Phat Grubu’nun lideriydi. Bu dava, Komünist Parti Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong’un önderliğindeki yolsuzlukla mücadele programında önemli bir dönüm noktasını temsil ediyor. Davada yer alan 85 kişi de ceza aldı; dört kişi ömür boyu hapse mahkum edilirken, diğerleri 20 yıldan 3 yıla kadar değişen hapis cezalarıyla cezalandırıldı. Truong’un eşi 9 yıl, yeğeni ise 17 yıl hapis cezası aldı.
Vietnam Merkez Bankası’nın, bankacılık sektöründe yaşanan ani paniği önlemek amacıyla Saygon Ticari Bankası’nı kurtarma çalışmalarına milyarlarca dolar harcadığı belirtiliyor. Savcılar, Truong’un suçlarını “ebedi ve eşi benzeri olmayan” olarak nitelendiriyor ve onun merhameti hak etmediğini savunuyor. Truong My Lan’ın avukatları ise müvekkilinin gerekli 9 milyar doları bulmak için elinden geleni yaptığını belirtiyor, fakat mülklerini satıp nakit paraya çevirmekte zorlandıklarını ifade ediyorlar. Truong’un bazı varlıkları, Ho Chi Minh City’de hızlı bir şekilde satılabilen lüks konutlar olarak biliniyor. Geri kalan ise diğer işleri ve emlak projelerindeki payları oluşturuyor. Savcılar, sahtecilikle bağlantılı binden fazla farklı varlık tespit ettiklerini duyurdu; bu varlıklar ise geçici olarak donduruldu.
BBC araştırması, Truong’un gerekli parayı toplamak için arkadaşlarından yardım almaya çalıştığını da ortaya koydu. Avukatları, mali sebeplerle yargıçlardan müvekkilleri için merhamet talep etti. Ölüm cezası beklerken, varlıklarını mümkün olan en iyi fiyatla satmasının ve 9 milyar doları temin etmesinin zor olduğunu savunuyorlar. Ölüm cezası ömür boyu hapse çevrildiği takdirde, bunun çok daha kolay olacağını ifade ediyorlar. Truong’un avukatı Nguyen Huy Thiep, müvekkilinin varlıklarının ödenmesi gereken tazminat miktarının üzerinde olduğunu belirtti. Ancak bunun için zaman gerektiğini ve mülklerin çoğunun gayrimenkul olduğunu, dolayısıyla nakit paraya çevirmelerinin zaman alacağını vurguladı. Truong My Lan, mahkemenin tazminat ödemesini gerçekleştirmesi için en iyi koşulları sağlamasını umuyor.
Kimsenin yargıçların bu talepten etkilenmesini beklemesi olası değil. Temyiz başvurusunun reddedilmesiyle, Truong My Lan kelimenin tam manasıyla cellattan kurtulmak için olağanüstü bir çaba gösterecek. Vietnam, ölüm cezasını devlet sırrı olarak kabul ediyor ve bu nedenle hükümlülerin infaz edileceği kişilerin sayısını kamuoyuna açıklamıyor. Ancak insan hakları grupları, binin üzerinde kişinin idam cezası beklediğini ve Vietnam’ın en çok ölüm cezası infaz eden ülkelerden biri olduğunu belirtiyor. Genellikle infazlar, cezanın verildiği tarihden uzun bir süre sonra gerçekleşiyor, ancak mahkumlara bu durumdan kısa süre önce bilgi veriliyor. Truong, bu gerçekleşmeden önce 9 milyar doları temin edebilirse, büyük ihtimalle ölüm cezasından kurtulacak.
