Orijinal Başlık: HTŞ lideri BBC’ye konuştu: Suriye Afganistan’a dönüşür mü, mezhep ayrımları nasıl yönetilecek?
Yazan: Jeremy Bowen Unvan: BBC Uluslararası Haberler Editörü Bildirdiği yer: Şam Tarih: 19 Aralık 2024, 06:02 +03 Güncelleme: 2 saat önce
Suriye’de Esad yönetimini devirdikten sonra Şam ve diğer şehirlerde kontrolü ele geçiren muhalif grup Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera, BBC’nin kıdemli editörü Jeremy Bowen’ın sorularına yanıt verdi. Esad yönetiminin devrilmesiyle ülkenin de facto lideri haline gelen Ahmed eş-Şera, daha önce Muhammed Colani olarak biliniyordu. Mülakat yeri olarak Esad ailesinin yaptırdığı başkanlık sarayını tercih etti. HTŞ lideri, Suriye’nin savaşların yıprattığı bir ülke olduğunu ve komşuları ya da Batı için bir tehdit oluşturmadığını vurguladı. Ayrıca, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması gerektiğini belirterek, “Artık olanlardan sonra yaptırımlar kaldırılmalı, zira bunlar geçmişteki rejimi hedef alıyordu. Ezilenler ve ezenler arasında aynı muamele olmamalı” ifadelerini kullandı. HTŞ lideri, Esad yönetimine kısa sürede son veren isyancıların öncüsüydü.
Suriye’deki muhaliflerin HTŞ’nin çağrısıyla Esad’ın devrilmesini kutladığı anlar dikkat çekti. Suriye’deki bayrağın, ülkenin geleceği hakkında ne tür mesajlar ilettiği de önemli bir konu.
Eş-Şera, HTŞ’nin “terörist örgüt” listelerinden çıkarılması gerektiğini savunarak, sivillere ya da sivil bölgelerine saldırmadıklarını ileri sürdü. Heyet Tahrir eş-Şam, 2016 yılında cihatçı El-Kaide’den ayrıldı ve birçok ülkenin terör örgütleri listesine girdi. Grup, günümüzde Esad rejiminin “mağduru” olduklarını düşünmekte ve Suriye’deki etnik gruplara ve mezheplere karşı daha ılımlı bir tutum sergileyeceklerini belirtiyor.
Jeremy Bowen’ın “Suriye Afganistan’a mı dönüşecek?” sorusuna yanıt veren eş-Şera, iki ülkenin oldukça farklı olduğunu ve farklı geleneklerin hüküm sürdüğünü vurguladı. Afganistan’ı bir “kabile toplumu” olarak tanımlayan eş-Şera, Suriye’deki perspektifin çok farklı olduğunu ve kurulacak hükümetin ülkenin tarihi ve kültürel yapısına uygun olacağını ekledi. Kadınların eğitim almasına destek verdiklerini belirten HTŞ lideri, “İdlib’de sekiz yıldan fazla bir süredir üniversitelerimiz var. Üniversitelerdeki kadın öğrenci oranı yüzde 60’tan fazladır” dedi. Alkollü içeceklerin tüketiminin durumu sorulduğunda ise eş-Şera, “Bu yasal konular hakkında yetkim yok, çünkü bunlar hukuk komitesinin karar vereceği meselelerdir. Her yönetici veya devlet başkanı bu yasalara uymak zorundadır” diye yanıtladı.
BBC Editörü Jeremy Bowen, eş-Şera’nın rahat bir tavır sergileyerek grubun cihatçı geçmişinden uzaklaştığını inanmayanlara güvence vermeye çalıştığını belirtti. Ancak birçok Suriyeli, bu güvenceye temkinli yaklaşıyor. Suriye’nin yeni liderlerinin alacağı kararlar, ülkenin geleceğini ve yönetim tarzını belirleyecek.
Afganistan örneği ve ‘tevhid bayrağı’ ile ilgili tartışmalar da devam etmekte. HTŞ ve diğer muhalif gruplar, Esad yönetiminin 8 Aralık’ta düşmesiyle Suriye kontrolünü ele geçirirken, grup Kasım ayının sonunda İdlib’den güneye doğru hareket etmişti. HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani (artık Ahmed eş-Şera olarak anılıyor), Suriyelilere, tüm azınlık mezheplerini temsil eden birleşik bir hükümet oluşturacaklarına ve hiçbir grubun zulme uğramayacağına dair güven vermeye çalışıyor. Ancak, 10 Aralık’ta Suriye’nin yeni geçiş yönetiminin başbakanı Muhammed el-Beşir’in yaptığı ilk toplantıda görülen iki bayrak tartışma yarattı. Bu bayraklardan biri, Suriye’nin “devrim bayrağı” olarak bilinen yeşil, beyaz ve siyah renkli bayrak, diğeri ise siyahla yazılmış kelime-i tevhid bulunan beyaz bayrak… HTŞ tarafından resmi olarak kullanılan ikinci bayrak, Taliban’ın 2021’de Afganistan’daki yönetiminde yeniden yürürlüğe giren bayrağına benzedi. BBC Arapça muhabiri Feras Kilani, olayın “birçok kişiyi şoke ettiğini” ifade etti. “Bu, yeni hükümetin Taliban modelini izleyerek, Şeriat yasalarıyla yönetilen bir İslam devleti kurabileceğini göstermektedir” dedi. Bazı kişiler sosyal medyada bu durumdan duydukları “hayal kırıklığını” dile getirdi. HTŞ’nin El-Kaide kökenli olması ve cihatçı ideolojisi, kuşkuları artırmakta. Taliban ile HTŞ arasındaki “ideolojik bağ” ise pek çok kişiyi endişelendiren bir başka unsur. Suriye’deki İslamcı gruplar konusunda uzman Aymen el-Tamimi, HTŞ’nin Taliban benzeri bir yönetim tarzını benimsemesinin güç olduğunu, çünkü Suriye toplumunun büyük bir kısmının kız çocuklarının eğitimden mahrum bırakılmasını veya baskıcı bir hükümetin kurulmasını kabullenmeyeceğini vurguladı.