Başlık: HTŞ Lideri BBC’ye Konuştu: Suriye Afganistan’a Dönüşür Mü, Mezhep Ayrımları Nasıl Yönetilecek?
Yazar: Jeremy Bowen Ünvan: BBC Uluslararası Haberler Editörü Raporun Yapıldığı Yer: Şam Tarih: 19 Aralık 2024
Suriye’deki Esad yönetimini devrerek, Şam ve diğer şehirlerde kontrolü ele alan isyancı grup Heyet Tahrir eş-Şam’ın (HTŞ) lideri Ahmed eş-Şera, BBC’nin kıdemli editörü Jeremy Bowen’ın sorularını yanıtladı. Esad rejiminin düşürülmesiyle ülkenin fiili lideri konumuna gelen Ahmed eş-Şera, daha önce bilinen adıyla Muhammed Colani, mülakat için Esad ailesinin yaptırdığı başkanlık sarayını tercih etti. HTŞ lideri, Suriye’nin savaş yorgunu bir ülke olduğunu belirterek, Suriye’nin komşuları veya Batı için bir tehdit olmadığını ifade etti. Eş-Şera, Suriye’ye yönelik yaptırımların kaldırılması gerekliliğini vurguladı ve “Şimdi, yaşananların ardından yaptırımlar sonlandırılmalı çünkü bunlar eski rejimi hedef alıyordu. Ezilenler ve ezenler aynı muameleyi görmemeli” dedi.
HTŞ lideri, devrimci süreçte Esad yönetimini iki haftadan kısa bir sürede sona erdiren isyancıların öncüsü rolündeydi. Olaylar Suriye’deki muhaliflerin Esad yönetiminin devrilmesi için bir araya geldiği birçok şehirde kutlandı. Eş-Şera, HTŞ’nin “terörist örgüt” listelerinden çıkarılması gerektiğini savunarak, kendilerinin sivil hedefler almadığını ileri sürdü. Heyet Tahrir eş-Şam, 2016 yılında El-Kaide’den ayrılmış ve birçok ülke tarafından terör örgütleri listesine dahil edilmiştir. Grup, şimdi kendisini Esad rejiminin “mağduru” olarak görürken, farklı etnik ve mezhepler üzerine daha ılımlı bir politika sergileyecekleri mesajlarını vermekte.
Jeremy Bowen’ın “Suriye, Afganistan’a mı dönüşecek?” sorusuna eş-Şera, her iki ülkenin farklı gelenekleri olduğunu belirterek, farklı bir duruş sergilediklerini söyledi. Afganistan’ı bir “kabile toplumu” olarak tanımlayan eş-Şera, Suriye’de daha farklı bir bakış açısının bulunduğunu belirtti. Kurulacak hükümetin, Suriye’nin tarihine ve kültürüne uygun bir yapıda olacağına da vurgu yaptı. Kadınların eğitime katılımı konusunda destek verdiklerini dile getiren HTŞ lideri, “İdlib’de sekiz yıldan fazla süredir üniversitelerimiz var. Üniversitelerde kadın öğrenci oranı yüzde 60’tan fazla” dedi. Alkollü içeceklerin yasallığı hakkında soruya ise, “Bunlar yasal konular; hukuki bir komite anayasayı hazırlayacak ve karar verecek. Her yönetici ya da devlet başkanı, bu yasalara tabidir” şeklinde cevap verdi.
BBC Editörü Jeremy Bowen, mülakat sırasında eş-Şera’nın grubun cihatçı geçmişinden uzaklaştığına inanmayanlar için güvence vermeye çalıştığını belirtti. Ancak birçok Suriyeli ona güven duymuyor. Suriye’nin yeni yönetiminin önümüzdeki aylarda atacağı adımlar, ülkenin geleceği ve yönetim tarzını da göstermiş olacak.
Afganistan örneği ve ‘tevhid bayrağı’ konusundaki tartışmalara değinen HTŞ ve diğer muhalif silahlı gruplar, Esad yönetiminin 8 Aralık’ta düşmesinin ardından Suriye’nin kontrolünü ele geçirdi. Grup, Kasım ayı sonunda Suriye’nin kuzeybatısındaki İdlib’den güneye doğru harekete geçmişti. O tarihten itibaren, HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani (artık Ahmed eş-Şera adını kullanıyor), Suriyelilere, ülke içindeki çeşitli azınlıkları temsil eden birleşik bir hükümet sunacağına ve hiç kimsenin zulme uğramayacağına dair güvence vermeye çalışmaktadır. Fakat 10 Aralık’ta Suriye’nin yeni geçiş hükümetinin başbakanı Muhammed el-Beşir’in Şam’daki ilk toplantısında görülen iki bayrak tartışmalara yol açtı. Bunlardan biri, yeşil, beyaz ve siyah renkten oluşan Suriye “devrim bayrağı”, diğeriyse siyah arka plan üzerinde kelime-i tevhid yazılı beyaz bayraktı. HTŞ tarafından resmi olarak kullanılan bu ikinci bayrak, Taliban’ın 2021 yılında Afganistan’ı tekrar kontrol almasıyla birlikte yeniden gündeme gelen bir bayraktır. BBC Arapça muhabiri Feras Kilani, olayın birçok insanı “şoke ettiğini” belirtti ve bu gelişmenin yeni hükümetin Taliban modelini takip ederek, Şeriat yasalarına dayalı bir İslam Devleti kurabileceği mesajını verdiğini dile getirdi. Sosyal medyada bazı kullanıcılar, bu durumdan duydukları “hayal kırıklığını” ifade etti. HTŞ’nin El-Kaide’den çıkarak cihatçı ideolojiyi benimsemiş olması, soruları da beraberinde getiriyor. Taliban ile HTŞ arasındaki “ideolojik bağ”, iki grup arasında bir özdeşleşme oluşturuyor. Suriye’deki İslamcı gruplar üzerine uzman olan Aymen el-Tamimi, HTŞ’nin Taliban ile aynı yönetim modelini uygulamasının çok zor olacağını, çünkü Suriye toplumunun büyük bir kısmının kız çocuklarının yüksek öğrenimden yoksun bırakılması ya da seçimleri engelleyen otoriter bir hükümetin kurulması gibi kısıtlamaları kabul etmeyeceğini belirtiyor.
