Başlık: İdam cezasıyla yargılanan Vietnamlı kadın, cellattan kurtulmak için 9 milyar dolar bulmak zorunda
Kaynak: Getty Images Yazan: Jonathan Head Unvan: BBC Güney Doğu Asya Muhabiri 3 Aralık 2024
Vietnamlı emlak sektörünün önde gelen isimlerinden Truong My Lan, yaşamını kurtarmak için zamanla yarışıyor. 68 yaşındaki Truong, dünyanın en büyük bankacılık dolandırıcılıklarının lideri olduğu iddiasıyla ölüm cezasına çarptırıldı ve yaptığı temyiz başvurusu reddedildi. Bu durum, Vietnam tarihinde nadir görülen ve oldukça şoke edici bir durum olarak kaydedildi. Truong, beyaz yaka bir suçtan ölüm cezasına çarptırılan az sayıdaki kadınlardan biri olarak dikkat çekiyor. Mahkeme, Truong’un gizlice ülkenin en büyük beşinci bankası olan Saygon Ticari Bankası’nı kontrol ettiğini ve 10 yılı aşkın bir süre içinde paravan şirketler aracılığıyla bankadan toplamda 44 milyar dolarlık kredi ve nakit çaldığını tespit etti. Savcılar, bu miktarın 27 milyar dolarının beyan edilenin dışında kullanıldığını ve 12 milyar dolarının zimmete geçirildiğini ileri sürdü. Zimmet suçundan dolayı idam cezasına çarptırılan Truong’un kurtulma umudu, Vietnam yasaları kapsamında 12 milyar doların %75’ini, yani 9 milyar doları geri ödemesi halinde ömür boyu hapse çevrilebilir.
Emlak şirketi Van Thinh Phat Grubu’nun yönetim kurulu başkanlığını yürüten Truong, Nisan ayındaki duruşmasında zaman zaman meydan okur bir tavır sergilemişti. Ancak temyiz duruşmalarında daha pişman görünmeye başladı. Truong, devlete büyük bir yük olmanın utancını yaşadığını ve sadece aldığı parayı geri ödemeyi düşündüğünü belirtti.
Truong My Lan, Ho Şi Minh City’de mütevazı bir Çin-Vietnam ailesinde doğdu. Annesiyle birlikte pazar tezgahlarında makyaj ürünleri satarak işe girdi ve Vietnam’ın Doi Moi adı verilen ekonomik reform döneminde mülklere yatırımlar yaptı. 1990’lı yıllarda büyük bir otel ve restoran işletmecisine dönüştü. Nisan ayında mahkumiyet kararı aldığında, başında bulunduğu Van Thinh Phat Grubu, Vietnam’daki önde gelen emlak firmalarından biriydi. Dönemin Komünist Parti Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong’un liderliğindeki yolsuzlukla mücadele programı çerçevesindeki davada, diğer 85 sanık da ceza aldı. Dört sanık ömür boyu hapse çarptırılırken, diğer sanıklara ise 20 yıldan ertelenmiş olarak 3 yıla varan çeşitli hapis cezaları verildi. Truong My Lan’ın eşi 9 yıl, yeğeni ise 17 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Vietnam Merkez Bankası, bankacılık sektöründe büyük bir paniği önlemek amacıyla Saygon Ticari Bankası’nı kurtarmak için milyarlarca doları gözden çıkardı. Savcılar, Truong’un suçlarının “büyük ve eşi benzeri görülmemiş” olduğunu vurgulayarak merhamet talep etmediğini ifade ettiler. Truong My Lan’ın avukatları ise müvekkillerinin gerekli 9 milyar doları temin etmek için elinden geleni yaptığını belirtiyor. Ancak varlıklarını nakde çevirmekte zorluk çektiklerini savunuyorlar. Truong’un varlıklarının bazıları, Ho Chi Minh City’deki lüks konutlar gibi, teorik olarak çok hızlı satılabilir. Diğer kısımlar ise farklı işletmelerdeki hisseler ve emlak projelerindeki payları içeriyor. Savcılık, dolandırıcılık suçlarıyla bağlantılı binin üzerinde varlık tespit etti ve bu varlıklar şu anda yetkili mercilerce dondurulmuş durumda.
BBC’nin araştırmaları, Truong’un gerekli parayı bulabilmek için tanıdıklarından yardım aldığını ortaya koydu. Avukatları, finansal nedenlerden ötürü yargıçlardan merhamet talep etti. Ölüm cezası hükümlüsü olan Truong’un varlıklarını ve yatırımlarını en iyi fiyatlarla satmasının ve 9 milyar doları temin etmesinin ne kadar zor olduğunu dile getirdiler. Eğer ölüm cezası ömür boyu hapse çevrilirse bu sürecin çok daha kolay olacağını savunuyorlar. Truong’un avukatı Nguyen Huy Thiep, BBC’ye verdiği demeçte, “Müvekkilimin varlıklarının, gerekli tazminat tutarının üstünde olduğunu” söyledi. Nguyen ayrıca, “Ancak bunun için zaman ve varlıkları satmak için çaba harcamak gerekli. Çünkü varlıklarının büyük çoğunluğu gayrimenkullerden oluşuyor ve nakde dönüştürmek zaman alıyor. Truong My Lan, mahkemenin tazminat ödemek için en uygun koşulları sağlamasını umuyor” dedi.
Kimsenin yargıçların bu konuşmadan etkilenmesini beklemediği ifade edildi. Temyiz başvurusunun reddedilmesiyle Truong My Lan, cellattan kurtulmak için kelimenin tam anlamıyla zamanla yarışmaya devam edecek. Vietnam hükümeti, ölüm cezası uygulamalarını bir devlet sırrı olarak görüyor ve infaz bekleyen kişi sayısını açıklamıyor. Ancak insan hakları grupları, bu sayının 1000’den fazla olduğunu ve Vietnam’ın en fazla ölüm cezası uygulayan ülkelerin başında geldiğini bildiriyor. Genel olarak infazlar, hükümden çok sonra gerçekleştiriliyor ve mahkumlar, infazdan kısa bir süre önce bilgilendiriliyor. Eğer Truong, bu bildirimden önce 9 milyar doları temin edebilirse, muhtemelen ölüm cezasından kurtulma şansına sahip olacak.
