Başlık: İdam cezasıyla yargılanan Vietnamlı kadın, cellattan kurtulmak için 9 milyar dolar bulmak zorunda
Kaynak: Getty Images Yazan: Jonathan Head Unvan: BBC Güney Doğu Asya Muhabiri 3 Aralık 2024 68 yaşındaki Truong My Lan, hayatını kurtarmak için zamana karşı bir mücadele içinde. Eski emlak devi olan Truong, dünyanın en büyük bankacılık sahtekarlığının başındaki kişi olduğu gerekçesiyle aldığı ölüm cezası için yaptıkları temyiz başvurusunu kaybetti. Bu ceza, Vietnam’da beyaz yaka bir suç nedeniyle verilen az sayıda ölüm cezasından biri olarak dikkat çekiyor. Mahkeme, Truong’un gizlice Vietnam’ın beşinci büyük bankası olan Saygon Ticari Bankası’nı 10 yılı aşkın süreyle kontrol ettiğini ve paravan şirketler aracılığıyla bankadan toplamda 44 milyar dolarlık kredi ve nakit aldığını ortaya koydu. Savcılar, bu paranın 27 milyar dolarının farklı amaçlar için kullanıldığını ve 12 milyar dolarının zimmete geçirildiğini iddia ediyor. Truong’un zimmet suçu nedeniyle ölüm cezasına çarptırıldığı bildiriliyor.
Vietnam yasalarına göre, Truong 12 milyar doların %75’ini, yani 9 milyar doları ödeyebilirse, cezası ömür boyu hapse dönüştürülebiliyor. Emlak şirketi Van Thinh Phat Grubu’nun yönetim kurulu başkanı olan Truong, Nisan ayında görülen davasında zaman zaman cesur bir tavır sergilese de, temyiz duruşmalarında daha pişman bir tutum sergiledi. Aldığı ceza nedeniyle devlete büyük bir mali yük getirmekten utandığını ve geri ödeme düşüncesinin onu rahatsız ettiğini ifade etti.
Truong My Lan, Ho Şi Minh City’deki mütevazı bir ailede dünyaya geldi. Annesi ile birlikte pazar tezgahlarında makyaj malzemeleri satışı yaparak ticaret hayatına adım attı. Vietnam’ın Doi Moi ekonomik reformları sırasında mülklere yaptığı yatırımlar sayesinde 1990’larda büyük bir otel ve restoran portföyü oluşturdu. Hüküm giydiğinde Vietnam’daki en önde gelen emlak şirketlerinden biri olan Van Thinh Phat Grubu’nun başındaydı, bu da dönemin Komünist Parti Genel Sekreteri Nguyen Phu Trong’un önderliğindeki yolsuzlukla mücadele programı kapsamında önemli bir gelişmeye işaret ediyordu. Dava sürecinde toplam 85 sanık ceza aldı; bunlar arasında dört kişi ömür boyu hapse mahkum edilirken, diğerleri 20 yıllık ertelenmiş hapis cezaları ve 3 yıl hapisle cezalandırıldı. Truong My Lan’ın eşi 9 yıl, yeğeni ise 17 yıl hapse çarptırıldı.
Vietnam Merkez Bankası’nın, bankacılık sektöründeki panik ortamını engellemek için Saygon Ticari Bankası’na milyarlarca dolar harcadığı tahmin ediliyor. Savcılar, Truong’un suçlamalarının büyük boyutlarda olduğunu vurgulayarak, merhameti hak etmediğini belirttiler. Truong My Lan’ın avukatları, müvekkillerinin gerekli 9 milyar doları bulmak için büyük bir çabaya girdiğini belirtiyor ancak varlıklarını satmanın ve nakite çevirmenin zorluklarından bahsediyorlar. Truong’un sahip olduğu bazı varlıklar, Ho Chi Minh City’deki kolayca satılabilecek lüks konutlar. Diğer varlıkları ise diğer işletmelerdeki hisseleri ve çeşitli emlak projelerindeki payları içeriyor. Savcılık, sahtecilikle bağlantılı binlerce farklı varlık belirledi ve bu varlıkların şu anda yetkililer tarafından dondurulmuş durumda olduğu bildiriliyor.
BBC’nin araştırması, Truong’un ihtiyaç duyduğu parayı sağlamak amacıyla arkadaşlarından da yardım istediğini ortaya çıkardı. Avukatları, mali zorluklar nedeniyle yargıçlardan müvekkilleri için merhamet talep ettiklerini ifade ediyor. Ölüm cezası hükümlüsü olarak, varlıklarını en iyi fiyattan satmak ve 9 milyar doları toplamak için zamanın kısıtlı olduğunu belirtiyorlardı. Ölüm cezasının ömür boyu hapse çevrilmesi durumunda, bu sürecin daha kolay olacağını öne sürdüler. Truong’un avukatı Nguyen Huy Thiep, müvekkilinin varlıklarının gerekli tazminat miktarından fazla olduğunu ancak bu sürecin zaman ve çaba gerektirdiğini açıkça belirtti.
Vietnam, infazı gizli tutmayı tercih eden bir ülkedir; hükümet, kaç kişinin ölümü beklediğini açıklamamaktadır. Ancak insan hakları grupları, 1000 kişiden fazlasının ölüm cezasına çarptırıldığını belirtiyor ve Vietnam’ı en yüksek infaz oranına sahip ülkelerden biri olarak nitelendiriyor. Genelde infazlar, hükümden uzun bir süre sonra gerçekleşiyor, ancak mahkumlara infaz tarihinden kısa bir süre önce bildirimde bulunuluyor. Truong, bu süre dolmadan 9 milyar doları bulabilirse, büyük ihtimalle ölüm cezasından kurtulacak.
