Başlık: İran’da üniversite kampüsünde soyunan genç kadına: BM ve Uluslararası Af Örgütü’nden ‘serbest bırakın’ çağrısı
Birleşmiş Milletler (BM) ve Uluslararası Af Örgütü, Tahran’daki İslam Azad Üniversitesi kampüsünde iç çamaşırlarıyla dolaşan ve gözaltına alınan genç kadının derhal serbest bırakılmasını talep etti. BM İnsan Hakları Konseyi’nin İran Özel Raportörü Mai Sato, X sosyal medya platformunda yaptığı açıklamada, “Bu olay ve yetkililerin tepki biçimini dikkatlice takip edeceğim” ifadesini kullandı. Uluslararası Af Örgütü’nün İran şubesi ise, 2 Kasım tarihinde İslam Azad Üniversitesi’ndeki güvenlik görevlileri tarafından zorunlu başörtüsüne karşı protesto amaçlı kıyafetlerini çıkardıktan sonra şiddet kullanılarak tutuklanan bir öğrencinin derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılması gerektiğini belirtti. Örgüt ayrıca, “Gözaltında maruz kalmış olduğu dayak ve cinsel şiddet iddialarının bağımsız ve tarafsız bir biçimde araştırılması gerekmektedir” dedi. Ülkede geniş yankı uyandıran videolarda kadının soyunma sebebiyle ilgili çeşitli yorumlar paylaşıldı.
Haberin kaynağı BBC Farsça Servisi, söz konusu videoların üniversitenin Bilim ve Araştırma Bölümü çevresinde, 2 Kasım Cumartesi günü öğleden sonra çekildiğini doğruladı ve tanıklarla görüştü. Videolarda, Fen Araştırma Fakültesi’nin merdivenlerinde iç çamaşırlarıyla oturan genç kadının, erkek ve kadın güvenlik görevlileriyle tartışıyor olduğu görülüyor; ancak ne konuştuğu duyulmuyor. Kadının kampüs içinde yürüdüğü anlara dair başka görüntüler de mevcut. Bu görüntülerde, kadının soyunmasının ardından olup bitenler yer almıyor. Uzak bir mesafeden, muhtemelen bir sınıf penceresinden çekilmiş başka bir videoda, kadının binalar arasında yürüdüğü anlaşılıyor ve vücut hareketlerinden şortunu çıkardığı anlaşılıyor. Oradaki insanların tepkileri de bu durumu destekliyor. Birkaç dakika sonra, olay yerine Ahlak Polisi’ne ait bir araç ve birkaç güvenlik görevlisi geliyor. Polisin, kızı zorla araca bindirip götürdüğü görüntüleniyor.
Videolar nasıl değerlendirildi? İran dışındaki pek çok medya kuruluşu ve sosyal ağdaki haberler, kadının eylemini başörtüsü zorunluluğuna ve üniversite güvenlik görevlilerinin tutumuna karşı bir protesto olarak tanımladı. Bu haberlerin çoğu, İran’daki öğrenci hareketlerine ait Amir Kabir adlı haber bülteni üzerinden paylaşıldı. Bültende, genç kadının Besic olarak adlandırılan İslam Devrimi Muhafızları Ordusu’na bağlı gönüllü gruplar tarafından taciz edildiği ve güvenlik güçleri tarafından kıyafetinin yırtıldığı ifade edildi. Sonrasında, tüm kıyafetlerini çıkartarak protestoya başladığı bildirildi. BBC Farsça Servisi, Amir Kabir bülteniyle bağlantı kurdu ve yayıncı, haberi bir bilgi kaynağına dayandırdığını belirtti.
BBC ile konuşan tanıkların aktardıkları neler? Olayın meydana geldiği yerde bulunan iki tanık, BBC Farsça’ya verdikleri açıklamalarda polisiyle yaşanan tartışmanın farklı detaylarını anlattılar. Tanıklardan biri, genç kadının “elinde cep telefonu ile birkaç sınıfa girdiğini ve öğrencileri videoya çektiğini” ifade etti. Bu durumdan rahatsız olan profesörlerden birinin, durumu anlamak için öğrencilerden birini peşinden göndermesine neden oldu. Ancak bir tanık, genç kadının karşılaştığı öğrencilere “çığlık attığını ve bağırdığını” belirtti. Diğer bir tanık, avluya ulaştığında kadının kıyafetlerini çıkardığını gördüğünü söyledi. Tanıklara göre, genç kadın ve polis arasında tartışma yaşanmadı. Ancak öğrenciler, kadının sınıflara aniden girişi sonrası gelişmelere tanıklık etti. Kadının soyunma anını ise görmedikleri belirtildi. Genç kadın, bina içinde öğrencilere “Sizi kurtarmaya geldim” dedi.
Üniversite yönetimi ne tepki gösterdi? Azad Üniversitesi Halkla İlişkiler Müdürü Amir Mahcub, X platformunda yaptığı açıklamada, üniversite öğrencisi olan kadının üniversite güvenliği ile bir tartışmanın yaşandığını yalanladı. Mahcub, kadının tutuklanmasının ardından karakola gittiğini ve “fiziksel durumunun iyi olduğunu, bu durumun acil servis tarafından teyit edildiğini” bildirdi. Mahcub, “Soruşturmalar, zihinsel sorunları nedeniyle sınıf arkadaşlarını ve öğretmenlerini videoya çekmeye başladığını ve buna itirazlar geldiğini göstermektedir” dedi ve ekledi: “Öğrenciler ve güvenlik görevlileri tarafından uyarıldıktan sonra hızla avluya çıktı ve bir saygısızlık eylemi gerçekleştirdi…” İran basınında, Azad Üniversitesi’nin “Öğrencinin ciddi zihinsel ve ruhsal sorunlar yaşadığı ve bir sağlık merkezine sevk edildiği” yönündeki açıklamasına da yer verildi.
