Başlık: İsrail ile Hizbullah Arasında Ateşkes: Anlaşmanın Şartları ve Tepkiler
İsrail ile Lübnan’daki Hizbullah arasında varılan ateşkes anlaşması bu sabah saatlerinde yürürlüğe girdi. ABD Başkanı Joe Biden, “Yerel saatle 04:00’te geçerli olacak şekilde Lübnan-İsrail sınırındaki çatışma sona erecek” açıklamasında bulunarak, anlaşmanın “düşmanlıkların kalıcı olarak sona ermesini” amaçladığını belirtti. Bu durumda ateşkes, Türkiye saatiyle 05:00’te yürürlüğe girmiş oldu. Beyrut’taki BBC Arapça muhabiri Carine Torbey, İsrail’e ait insansız hava araçlarının Lübnan üzerinde hâlâ uçtuğunu ve uğultularının yerleşim alanlarına ulaşmaya devam ettiğini bildirdi. Diğer yandan, Lübnan’ın güneyinde çatışmalar nedeniyle kuzeye göç eden halka ait araç ve kamyonların evlerine geri dönmek üzere yola çıktıkları bilgisi veriliyor.
Lübnan Başbakanı, İsrail’in Beyrut’a düzenlediği saldırıda yaşamını yitiren 22 kişinin tamamının sivil olduğunu açıkladı. Ayrıca, Lübnan ordusu ateşkes gereğince Çarşamba günü ülkenin güneyindeki varlığını artırmaya başladığını duyurdu. İsrail ordusu, güney Lübnan sakinlerinin evlerine dönmek için acele etmemesini ve açıklamalara uymalarını istedi; başka bir ifade ile, hâlâ mevzilerinde bulunduklarını belirtti.
İsrail ordusu, daha sonra Lübnan’a dönmek isteyenler için sokağa çıkma yasağı uyguladı ve akşam beş ile sabah yedi arasında Litani Nehri’nin güneyine geçişin yasak olduğunu duyurdu. Ateşkes anlaşması, 60 gün içerisinde Hizbullah’ın güney Lübnan’dan çekilmesini ve Lübnan ordusunun burada kontrolü üstlenmesini öngörüyor. Karşılığında, İsrail güçleri de bölgede bulunan mevzilerinden geri çekilecek.
Lübnan’daki çatışmalar, Ekim 2023’te Gazze savaşının başlamasıyla birlikte tırmanmıştı. Ancak durum, Eylül ayı sonlarında İsrail’in bombardımanlarını artırması ve güney Lübnan’a sınırlı bir kara operasyonu başlatmasıyla daha da kritik hale geldi. Biden, 60 gün içinde İsrail güçlerinin yavaş yavaş Lübnan topraklarından çekileceğini ve bu sayede her iki taraf için de sivillerin evlerine dönebilme imkanının olacağını ifade etti. Biden ayrıca, “60 gün içinde Lübnan ordusu ve devlet güvenlik güçleri kendi topraklarına konuşlanacak ve kontrolü ele alacak” dedi.
Hizbullah’ın anlaşmayı ihlal etmesi durumunda, Biden İsrail’in uluslararası hukuk çerçevesinde kendini savunma hakkı olduğunu belirtti. Aynı zamanda, Gazze’de de ateşkes sağlanması için çabalarını sürdüreceğini vurguladı. Biden, “Hamas’ın şimdi seçim yapması gerekiyor. Tek çıkış yolu rehineleri serbest bırakmaktır” dedi; Türkiye, Mısır ve Katar ile birlikte Gazze’de ateşkes sağlanması amacıyla yeni girişimlerde bulunacaklarını belirtti.
Anlaşma gereğince, 60 gün içerisinde Hizbullah tüm savaşçılarını ve silahlarını, Mavi Hat ile Litani Nehri arasındaki bölgeden çekecek. Bu bölgede Hizbullah güçlerinin yerini Lübnan askeri birlikleri alacak. ABD yetkilileri, bu süreçte Hizbullah’ın altyapısının ve silahlarının bölgeden çıkarılacağını denetleyeceklerini ifade ediyor. Aynı 60 gün içinde İsrail, burada bulunan askerlerini ve sivilleri geri çekecek. Biden, bunun sınırın iki tarafındaki sivillerin evlerine dönmesini sağlayacağını belirtti.
Lübnan ordusunun, bu bölgeye 5 bin asker göndermesi bekleniyor. Ancak, bu birliklerin ateşkesin uygulanmasındaki rolü şimdilik netlik kazanmış değil. Hizbullah ile gerektiği durumlarda karşı karşıya gelip gelemeyecekleri konusunda da belirsizlikler mevcut. Lübnan ordusu, görevlerini yerine getirebilmek için yeterli kaynak, altyapı ve ekipmana sahip olmadığını belirtirken, Lübnan’ın müttefiklerinin desteği gündeme gelebilir. Batılı yetkililer ise Hizbullah’ın zayıflatıldığını ve Lübnan hükümetinin bölgede kontrolü yeniden sağlamak için uygun zaman olduğunu ifade ediyor.
Anlaşmaya dair, bölgede Lübnan ordusu, İsrail ordusu ve Lübnan’daki Birleşmiş Milletler Geçici Gücü (Unifil) arasında daha önceden kurulan üçlü mekanizmaya, ABD ve Fransa’nın da katılacağı belirtiliyor. Ateşkes anlaşmasının ihlaline dair tüm şikayetler ABD’ye bildirilecek. Lübnan’da ABD askeri konuşlandırılmayacak, ancak ABD ve Fransa güçleri Lübnan ordusuna eğitim desteği sunacak. ABD, Fransa ve diğer ülkelerin, Lübnan ordusuna teknik ve mali destekte bulunmaları bekleniyor.
Biden ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, anlaşmanın duyurulmasından sonra yaptıkları ortak açıklamada, iki ülkenin anlaşmaya tam uyum sağlanması için birlikte çaba göstereceklerini vurguladı. Açıklamada, “Bu çatışmanın başka bir şiddet döngüsüne dönüşmesini engellemeye kararlıyız” denildi. İki ülke ayrıca, Lübnan ordusunun yeniden yapılandırılması çabalarına ve ülkenin ekonomisinin gelişmesine destek sözü verdi.
Lübnan’da ateşkes haberi Türkiye tarafından olumlu karşılandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, “İsrail ile Lübnan arasında bu sabah yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasından memnuniyet duyuyorum” diye belirtti. Erdoğan, tüm tarafların sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğinin altını çizerek, Türkiye’nin Gazze’deki katliamların durması için her türlü katkıyı sunmaya hazır olduğunu ifade etti.
İran Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in Lübnan’daki saldırganlığının son bulmasını memnuniyetle karşıladığını duyurdu. İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü İsmail Baghaey, ülkesinin Lübnan hükümetine ve ulusuna verdiği desteği vurguladı. Öte yandan, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ateşkesin, “şiddete ve acılara son vermesini umduğunu” belirti. BM temsilcisi ise, ateşkese tam uyum sağlanması gerektiğini ifade etti.
İsrail’de, kabine Lübnan ile ateşkes anlaşmasını görüşmek üzere toplandı. Netanyahu, kabinesinin ateşkes anlaşmasını kabul edeceğini belirtirken, Hizbullah’ın yeniden silahlanmasının anlaşmanın ihlali olacağını ve buna sert bir şekilde yanıt verileceğini söyledi. Netanyahu, “Bu anlaşma, Gazze’de Hamas’a yönelik baskıyı artırmamıza ve İran tehdidine odaklanmamıza imkan verecek” ifadelerinde bulundu.
Hizbullah ile anlaşmanın kesinleşmesi sırasında, iki taraf arasında karşılıklı saldırılar son haftalarda yoğunlaşarak devam etti. Lübnan’daki saldırılarda 3.800’den fazla kişi yaşamını yitirirken, Ekim 2023’ten bu yana en az 15.850 kişi yaralandı ve bir milyondan fazla kişi evlerinden ayrılmak zorunda kaldı. Dünya Bankası, ekonomik kaybın 8,5 milyar dolar olduğunu tahmin ediyor. Hamas’a destek amacıyla İsrail’e karşı yapılan roket saldırılarını artırmıştı.
