Başlık: İsrail’in İran’a Yönelik Saldırıları Hakkında Bilgiler
Kaynak: Reuters Yazar: Tom Bennett Unvan: BBC News Yayınlanma Yeri: Londra Tarih: 27 Ekim 2024, 12:47 +03 (Güncelleme: bir saat önce)
Son günlerde, İsrail, Tahran’ın düzenlediği füze saldırısına karşı “hassas ve hedefli” olarak tanımladığı hava saldırılarını gerçekleştirdi. İki ülke arasında süregelen karşıt saldırılar, “topyekun” bir bölgesel savaş endişelerini artırdı. İran, hava saldırılarında dört askerinin yaşamını yitirdiğini belirtirken, ilk izlenimler saldırıların korkulandan daha sınırlı olduğunu gösteriyor. İşte olayla ilgili bildiklerimiz:
Saldırı Nasıl Gerçekleşti? Yerel saatle 02:15 civarında, İran medyası başkent Tahran ve çevresinde patlamalar yaşandığını duyurdu. Sosyal medyada paylaşılan ve BBC tarafından doğrulanan görüntülerde, kentin üstünde roketlerin görüldüğü, bazı bölge sakinlerinin ise şiddetli patlamalar duyduğunu bildirdi. Kısa süre sonra, İsrail Ordusu, İran’daki “askeri hedeflere” yönelik “hassas” saldırılar yaptığını açıkladı. Saldırılarda savaş uçakları ve insansız hava araçları kullanıldı. Hedefler arasında İran’ın hava savunma sistemleri ile füzelerin ve İHA’ların üretim tesisleri de bulunuyordu. İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Gallant, saldırıyı Tel Aviv’deki komuta merkezinden takip etti. Saldırılar, üç saat içinde farklı dalgalar halinde gerçekleştirildi. Yerel saatle 06:30’dan kısa bir süre sonra İsrail Ordusu, saldırıların sona erdiğini bildirdi. Beyaz Saray, bu saldırıları “kendi savunma hakkının icrası” olarak tanımladı. Üst düzey bir yönetim yetkilisi, Avrupa Birliği’nin İsrail’i “hedefli ve orantılı” bir cevap vermeye teşvik ettiğini vurguladı.
Saldırının Boyutu Nasıldı? Saldırıların kapsamı ve neden olduğu hasar, şu aşamada kesin olarak bilinmiyor. İsrail Ordusu, 20 hedefin vurulduğunu ve bu hedefler arasında füze üretim tesisleri, yerden havaya füzeler ve diğer askeri yapıların bulunduğunu ifade etti. İran Ordusu ise dört askerinin hayatını kaybettiğini, ikisinin “füzelerle mücadele ederken” yaşamını yitirdiğini belirtti. İran makamları, Tahran, Huzistan ve İlam bölgelerinin hedef alındığını açıkladı. Ülkenin hava savunması “saldırılara başarıyla yanıt verdiğini”, ancak “bazı bölgelerde sınırlı hasarlar meydana geldiğini” bildirdi. BBC’nin Doğrulama Servisi, Tahran’ın doğusundaki bir savunma bakanlığına ve güneydeki bir hava savunma üssüne hasar tespit etti. Üst düzey bir ABD yönetim yetkilisi, saldırıların İran’ın petrol ve nükleer tesislerine zarar vermediğini söyledi. Ayrıca, ABD Başkanı Joe Biden da İsrail’e bu hedeflerin vurulmaması çağrısında bulunmuştu. Suriye devlet medyası, ülkenin orta ve güney kesimlerine yönelik bir saldırı gerçekleştirildiğini belirtse de, İsrail bu saldırıları doğrulamadı.
İsrail Neden İran’a Saldırdı? İsrail, Orta Doğu genelinde kendi nefret edilen grupların ana destekçisidir. Güç savaşına girilen gruplardan bazıları Hamas ve Hizbullah’dır. İran, Nisan ayında İsrail’e 300’den fazla füze ve İHA göndererek doğrudan bir saldırı düzenlemiştir. Bu, İsrail’in Suriye’deki Büyükelçilik binasını vurması ve bazı üst düzey İran Devrim Muhafızları (IRGC) komutanlarını öldürmesiyle sonuçlanmıştı. İsrail, İran’ın İsfahan bölgesindeki bir füze savunma sistemine “kısıtlı” bir saldırı düzenlerken, İran bu yanıta karşılık vermeyi tercih etmedi. Temmuz ayında, İsrail, Beyrut’taki bir hava operasyonuyla üst düzey bir Hizbullah komutanını öldürdü. Ardından, Hamas lideri İsmail Haniye, Tahran’da bir patlamada yaşamını yitirdi. Tahran, İsrail’i suçlarken, İsrail bu olayla ilgili yorumda bulunmadı. Eylül sonlarında, İsrail Beyrut’ta Hizbullah lideri Hasan Nasrallah ve üst düzey İranlı General Abbas Nilfuruşan’ı öldürdü. 1 Ekim’de İran, Haniye, Nasrallah ve Nilfuruşan’ın ölümlerine misilleme olarak yaklaşık 180 balistik füze ateşledi. Bu son saldırı, İsrail’in bu saldırıya yanıtıydı.
Şu Anda Ne Olabilir? İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu, ülkesinin İran’ın kendisini savunma ve füze üretim kabiliyetine büyük bir darbe vurduğunu ifade etti. Netanyahu, “Hava kuvvetlerimiz İran genelinde saldırı düzenledi. İran’ın savunma kapasitelerine ve bize yönelen füze üretimine ciddi bir darbe vurduk. İran’a yapılan saldırılar hassas ve güçlüydü ve tüm amaçlarına ulaştı” dedi. Netanyahu’nun ofisi, ABD merkezli Axios’un saldırılardan önce İsrail’in İran’a bir mesaj gönderdiği ve saldırılarla ilgili ayrıntıları paylaştığına dair haberleri yalanladı. Başbakanın sözcüsü, “İsrail, saldırıdan önce İran’a bilgi vermedi. Zamanlama, hedefler ve saldırının şiddeti hakkında kimseyle görüşülmedi” şeklinde açıklamada bulundu. Yine de, saldırının ilk izlenimleri, korkulan kadar şiddetli olmadığını gösteriyor. İsrail Ordusu, “Gazze Şeridi ve Lübnan’daki savaş hedeflerimize odaklanmış durumdayız. İran ise daha geniş bir bölgesel tırmanma için mücadele ediyor” açıklamasında bulundu. Üst düzey bir ABD yetkilisi, “Bu durum, İran ve İsrail arasında doğrudan bir çatışmanın sona ermesi gerektiği anlamına geliyor” diye belirtti. İran Dışişleri Bakanlığı ise kendilerini savunma “hakları ve zorunlulukları olduğunu”, saldırıları ise uluslararası hukuku ihlal olarak değerlendirdi. Ancak Tahran, “bölgesel barış ve güvenlik konusundaki sorumluluklarını” bildiğini de vurguladı.
İran’daki Durum Nasıldır? İran Dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, saldırıdan sonraki ilk açıklamasında, “İsrail bir hata yaptı. Tabii ki bunu abartacaklardır. Abartmak yanlış, ama olduğundan hafif göstermek de yanlıştır. Hiçbir şey olmadı, önemli değildi demek de yanlıştır” şeklinde konuştu. Hamaney, ayrıca halkın ve ülkenin çıkarlarına uygun şekilde, İsrail’e İran’ın gücünü göstermenin yollarının yetkililer tarafından belirlenmesi gerektiğini ifade etti. İran devlet medyası, saldırı sırasında ülkede hayatın devam ettiğini gösteren fotoğraflar yayınladı. İnsanlar kalabalık caddelerde yürürken, parklarda dolaşırken ve pazarlar da her zamanki gibi açıktı. İran, saldırının düzenlendiği saatlerde hava sahasını geçici olarak kapatmış, ancak birkaç saat sonra yeniden açmıştır. Öğleden sonra ticari uçuşlar tekrar başlamıştır. Ancak, İran hükümetinin saldırının etkilerini küçümsemeye çalıştığına dair bazı işaretler de mevcut. IRGC, saldırıya ait “görüntü ya da haberleri, İsrail bağlantılı veya düşman” görülen herhangi bir medya kuruluşuna göndermenin bir suç olduğunu bildirdi. Genel olarak İran, Batı medyasını “düşman” olarak görmektedir. Tahran Başsavcılığı, bazı internet sitelerinin “ulusal güvenliğe karşı haber yapma” suçlamasıyla soruşturma başlattığını duyurdu.
Dünya Nasıl Tepki Gösterdi? ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Sean Savett, İsrail’in misillemesinin “nüfusun yoğun olduğu alanlardan kaçınılarak yapıldığını ve İran’ın, İsrail’in en kalabalık kentine yönelmesinin aksine sadece askeri hedeflerle sınırlı kaldığını” belirtti. Ancak Savett, Washington’un amacının “diplomasiyi hızlandırmak ve Orta Doğu’daki gerilimleri azaltmak” olduğunu da ekledi. İngiltere Başbakanı Keri Starmer, İsrail’in kendini savunma hakkını kabul ederken, tüm tarafları “itidalli olmaya” ve İran’a karşılık vermemeye çağırdı. Suudi Arabistan ise saldırıyı kınayarak, “bölgedeki güvenlik ve istikrarı tehdit eden” herhangi bir adım atılması uyarısında bulundu. Mısır Dışişleri Bakanlığı da benzer bir açıklama yaparak, saldırılardan “büyük endişe duyduklarını” bildirdi. Hamas, saldırıları “İran’ın egemenliğinin açık bir ihlali ve bölgenin güvenliğini tehdit eden bir gerginlik” olarak tanımladı. Katkıda Bulunan: Ghoncheh Habibiazad, BBC Monitoring
