İsrail’in Golan Tepeleri’nde Yerleşim Alanlarını Büyütme Hamlesi

İsrail, Golan Tepeleri’ndeki yerleşimlerini genişletme kararı aldı. Başbakan Binyamin Netanyahu, Esad yönetiminin İslamcı grup Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) tarafından devrilmesinin ardından, Suriye sınırında yeni bir cephe açıldığını belirterek bu adımın gerekli olduğunu ifade etti. Netanyahu, 1967 Altı Gün Savaşı’nda ele geçirilen ve uluslararası hukuka göre yasa dışı biçimde işgal edilen Golan Tepeleri’nin nüfusunu iki katına çıkarmayı amaçladıklarını açıkladı. Türkiye ve bazı Arap ülkeleri bu durumu kınadı. İsrail, yönetimdeki değişiklik sonrasında ateşkes düzenlemelerinin çökmüş olduğuna dikkat çekerken, Golan Tepeleri’ni Suriye’den ayıran tampon bölgeye girdi. İsrail, demografik bir artış sağlamak için yaklaşık 40 milyon şekel (yaklaşık 11,2 milyon dolar) bütçe ayıracağını duyurdu. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, İsrail’in bu kararını ‘şiddetle kınadığını’ belirtti ve kararın, işgal yoluyla sınırları genişletme amacının yeni bir aşaması olduğunu vurguladı. Açıklamada, ‘Bu adım, Golan Tepeleri’ne İsrail ordusunun girmesi ve Suriye’ye hava saldırılarıyla ilişkilendirildiğinde son derece kaygı vericidir,’ denildi. Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Suudi Arabistan, Mısır ve Irak, bu karara tepki gösterdi. BAE, bunun işgali genişletmeye yönelik kasıtlı bir çaba olduğunu ve uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirtti. Diğer Arap ülkeleri de bu adımın Suriye’de istikrarı zedeleme ihtimaline dikkat çekti. Almanya da İsrail’in bu planına karşı çıktı ve İsrail’i Golan Tepeleri’nde nüfusunu iki katına çıkarma hedefinden vazgeçmeye çağırdı. Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Christian Wagner, ‘İsrail tarafından kontrol edilen bu bölge uluslararası hukuka göre Suriye’ye aittir ve dolayısıyla İsrail orada işgalci bir güç olarak bulunmaktadır,’ dedi. Netanyahu, Pazar akşamı yaptığı açıklamada, İsrail’in ‘Suriye ile çatışma arzusu içinde olmadığını’ ifade etti. Golan Tepeleri’nde 30’dan fazla İsrail yerleşimi bulunmakta ve bu yerleşimlerde yaklaşık 20.000 kişi yaşamaktadır. Bu yerleşimler uluslararası hukuk tarafından yasadışı sayılmakta, ancak İsrail buna itiraz etmektedir. Yerleşimciler, çoğunluğunu Dürzi Arapların oluşturduğu yaklaşık 20.000 Suriyeli ile birlikte yaşamaktadır. Netanyahu’nun duyurusundan önce Suriye’nin yeni lideri Ahmed eş-Şera (Ebu Muhammed Colani), İsrail’in Suriye’deki askeri hedeflere yönelik saldırılarını eleştirmiştir. Saldırıların sürdüğü bildirilirken, İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), 8 Aralık’tan bu yana 450’den fazla İsrail hava saldırısı gerçekleştirdiğini bildirmiştir. Bu saldırılardan 75’i Cumartesi akşamından bu yana gerçekleşmiştir. Eş-Şera, saldırıların ‘kırmızı çizgiyi aştığını’ ve bölgedeki gerginlik riskini artırdığını söylemiştir. Ancak Suriye’nin herhangi bir komşu devletle çatışma niyetinde olmadığını da belirtmiştir. İsrail, tampon bölgeyi aşarak Suriye’ye girmiştir. Üç güvenlik kaynağının verdiği bilgiye göre, İsrail ordusu tampon bölgenin ötesine geçmiştir; ordu da bu durumu onaylamıştır. BBC Teyit birimi, bir İsrail askerinin fotoğrafından tampon bölgenin 1 kilometreden biraz fazla ötesinde, Kwdana köyü yakınlarından olduğunu tespit etmiştir. Suriyeli bir kaynak ise ordu birliklerinin tampon bölgeyi geçerek Şam’a 22 kilometre mesafedeki Katana kasabasına ulaştığını iddia etmiştir. İsrail ordusu, ‘Suriye topraklarına girdiğini’ kabul ederken, tankların Şam’a yaklaşmasıyla ilgili haberlerin ‘yanlış’ olduğunu öne sürdü. Ayrıca, İsrail Suriye Donanmasını hedef aldığını duyurmuştur. İsrail Ordusu, El Bayda ve Lazkiye’deki 15 geminin demirli olduğu limanların vurulduğunu açıkladı. İsrail’in 300’den fazla hedefe yaptığı hava saldırıları ne anlama geliyor? Netanyahu, sosyal medya aracılığıyla yaptığı bir açıklamada Suriyeli isyancılara, ‘Esad’ın izinden gitmeyin, sonunuz aynı olur,’ diyerek uyarıda bulundu. Netanyahu, ‘Eğer rejim, İran’ın Suriye’de kendisine yer bulmasına ya da İran silahlarının Hizbullah’a iletilmesine izin verirse, güçlü bir yanıt veririz ve bunun ağır sonuçları olur,’ dedi. Ayrıca, ‘Önceki rejimin başına gelenler, bu seferkinin de başına gelebilir,’ ifadelerini kullandı. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, geçtiğimiz hafta yaptığı bir açıklamayla İsrail’in ‘Suriye topraklarında ilerlemesini’ kınadı ve bunun 1974’teki Kuvvetlerin Ayrıştırılması Anlaşması’nı ihlal ettiğini kaydetti. Açıklamada, ‘Suriye halkının uzun yıllardır özlem duyduğu barış ve istikrara erişme çabalarına zarar vermekte,’ denildi. Türkiye’nin yanı sıra Mısır, Katar, Ürdün, Irak, Suudi Arabistan ve Kuveyt de İsrail’in tampon bölgeyi ele geçirmesi karşısında tepki gösterdi. Netanyahu, Esad’ın devrilmesinden kısa bir süre sonra işgal altındaki Golan Tepeleri’nden yapılan açıklamada, ülkesinin burada güvenliği sağlamak amacıyla tampon bölgenin kontrolünü ‘geçici’ olarak ele geçirdiğini bildirmişti. SOHR, İsrail’in kontrolü ele geçiren Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) temsilcileriyle çatışma niyetinde olmadıklarını bildirse de, hava kuvvetleri Suriye’deki silahların aşırılıkçı grupların eline geçişini engellemek için ülke genelinde hedefleri bombalamaya devam etti. Ordu, Esad’ın düşmesinden bu yana Suriye genelinde 450’den fazla hava saldırısı gerçekleştirdi. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’ne (SOHR) göre, Şam, Dera, Lazkiye ve Hama’daki askeri tesisler hedef alınan yerler arasında yer almaktadır. Hedefler arasında cephanelikler, depolar ve havaalanları da bulunmaktadır. SOHR, bu saldırıların, Suriye’deki ‘en önemli askeri hedefleri’ vurduğunu belirtmiştir. İsrail, ‘kalan kimyasal silahların veya uzun menzilli füze ve roketlerin aşırılık yanlılarının eline geçmemesi için’ bu saldırıları düzenlediğini kaydetmiştir. SOHR’a göre, Berze’deki bir ‘bilimsel araştırma merkezi’ de hedef alınmıştır. Ancak Berze’deki hangi merkezin vurulduğu bilinmemekte olup, 2017 yılında BBC, Berze’deki Bilimsel Çalışmalar ve Araştırmalar Enstitüsü’nün (SSRC) kimsayal silah üretimiyle ilgili olduğunu gösteren belgeler bulmuştu.