Başlık: Marco Rubio: Trump’ın Seçtiği Dışişleri Bakanı Türkiye’yi Nasıl Değerlendiriyor?
Kaynak: Getty Images ABD başkanlık seçimlerini kazanan Donald Trump, Amerikan diplomasisinin yönetimini “şahin” görüşleriyle tanınan Florida Senatörü Marco Rubio’ya devredeceğini duyurdu. Senato’dan onay alması halinde, bu makama gelen ilk Latin kökenli dışişleri bakanı olacak olan Rubio, özellikle Çin, İran ve Küba gibi ABD’nin düşman olarak gördüğü ülkelere yönelik sert söylemleriyle dikkat çekiyor. 2011 yılından beri Senato’da görev alan ve Dış İlişkiler Komitesi’nde de aktif rol üstlenen Rubio, Türkiye ve çevresindeki gelişmeleri yakından takip eden bir siyasetçi. Rubio, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hükümetlerine karşı geçmişte çoğunlukla eleştirel bir dil kullandı. Rubio’nun Türkiye ile ilgili açıklamaları şu başlıkları kapsıyor:
- 2024 ABD Seçimleri: Kongre Cumhuriyetçi Parti’nin kontrolüne geçti
- Melania, Ivanka, Vance: Trump’ın zafer ilanında yanındakiler
- Trump’ın ilk döneminde Türkiye-ABD ilişkileri
- Trump yeniden ABD Başkanı seçilirse yerine getireceği yedi vaat
Suriye’nin kuzeyi: operasyonlar Rubio, Türkiye’ye dair en çok açıklama yaptığı yıl olan 2019’da, Türkiye’nin Ekim ayında Barış Pınarı Operasyonu başlatmasına tepki verdi ve o dönemdeki Trump yönetimini de harekât öncesi Amerikan askerlerini çektiği için eleştirdi. Amerikalı senatör, Erdoğan’ın Barış Pınarı Operasyonu’nu 2019 yerel seçimlerinde yaşadığı “başarısızlığı” unutturmak amacıyla başlattığını iddia etti. Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde IŞİD ile mücadele eden Suriye Demokratik Güçleri’ne (SDG) karşı attığı adımları da sık sık kınadı. Rubio, SDG dışında başka bir ülke ya da grubun IŞİD ile mücadele edemeyeceğini savundu. SDG’nin omurgasını Suriye’deki Kürt Demokratik Birlik Partisi’nin (PYD) silahlı kanadı olan Halk Koruma Birlikleri (YPG) oluşturuyor ve Ankara, YPG’nin PKK ile aynı örgüt olduğunu öne sürüyor.
Kaynak: Getty Images Türkiye ile ABD arasındaki gerginlik sürerken, Aralık 2019’da ABD Kongresi’nde 1915 olaylarını “Ermeni soykırımı” olarak tanıyan bir yasa tasarısı oylandı ve Rubio, bu tasarıya destek veren senatörler arasında yer aldı. ABD’nin Suriye’den çekilmesi konusunda, Trump’ın 2018’in sonunda kuzey Suriye’deki askeri varlığı geri çekeceğine ilişkin açıklamasına karşı çıkan Rubio, bu sürecin tamamlanmasını sağlamada da rol oynadı. O dönemde yaptığı yazılı açıklamada, askerlerin bölgeden çekilmesinin büyük bir hata olacağını ifade etti. SDG ve YPG’nin IŞİD ile mücadeleyi sonlandıracaklarını, bunun sonucunda da İran’ın bölgedeki etkisinin artacağını belirtti. Trump’ın ikinci dönemi başlarken bu konunun tekrar gündeme gelmesi bekleniyor ve Rubio’nun bu konudaki yaklaşımı merak ediliyor.
Suriye’nin kuzeyi: Türkiye – Suriye ilişkilerinin düğümlendiği bölge
İstanbul’da seçimler Rubio, 2019’da Türkiye’deki belediye seçimlerini de dikkatle izledi. Senatör, muhalefet adayı Ekrem İmamoğlu’nun kazandığı İstanbul Büyükşehir Belediye seçimlerinin iptal edilmesini eleştirdi. Sosyal medya platformunda bu konuyla ilgili yaptığı paylaşımda, “Otoriterlik her bölgede demokrasiye meydan okuyor” ifadesini kullandı. Ek olarak, “Türkiye’de Erdoğan, partisinin kaybettiği İstanbul seçimlerini kendine bağlı yetkililer aracılığıyla iptal ettirip yeni seçimler düzenleyerek hukukun üstünlüğü ve demokratik düzenin altını oyuyor” yorumunu yaptı.
Yerel Seçim 2019
S-400 Savunma Sistemi ABD’nin yeni dışişleri bakanının Rusya konusu üzerindeki sert tutumu biliniyor. Rubio, NATO üyesi olmasına rağmen Türkiye’nin 2019’da Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasına karşı çıkan senatörler arasında kendine yer buldu. Türkiye’ye karşı yaptırım uygulama sürecinde de aktif bir rol üstlendi ve Trump yönetiminin Türkiye’ye yaptırım muafiyeti uygulamasının yanlış olduğunu belirtti. Beyaz Saray’daki görüşmelerde bu düşüncesini net bir şekilde ifade etti.
S-400: Rus füze savunma sistemi hakkında bilgiler
S-400: Türkiye’nin Rusya’dan satın aldığı füze savunma sistemi neden tartışmalara yol açtı?
Erdoğan-Maduro İlişkisi Küba kökenli senatör, Türkiye’nin Nicolas Maduro yönetimindeki Venezuela ile son on yılda geliştirdiği işbirliğini de sık sık eleştirdi. Rubio, Türkiye ile Venezuela arasında 2018 ve 2019 yıllarında artan altın ticaretine tepki gösterdi. Ayrıca iki ülke liderlerini, Maduro ve Erdoğan’ı “suç planı” yürütmekle itham etti.
Kaynak: Getty Images Maduro’yu Venezuela’nın altınlarını çalıp gıda ve diğer ihtiyaç maddeleri için Türkiye’ye satmakla suçlayan Rubio, Trump yönetiminden Türk hükümetini bu ticaretten vazgeçirmesi için çağrıda bulundu.
Türkiye ile Venezuela’nın yakınlaşması neden? Türkiye’nin Latin Amerika ile ilişkilerindeki gelişmeler ürkütücü mü?
Kıbrıs’ta Maraş’ın Açılması Rubio, Kıbrıs’ın kuzeyindeki Türk liderliğinin, 1974 yılından bu yana kapalı tutulan Maraş’ın kısmi olarak açılması kararını da eleştiren senatörler arasındaydı. Dönemin iki demokrat senatörü Bob Menendez ve Chris Van Hollen ile birlikte, 2019 Temmuz ayında ABD Başkanı Joe Biden’a bir mektup yazarak Washington’un bu konuda harekete geçmesini talep etti. Mektupta, ayrıca Türkiye’nin Kıbrıs sorununa iki devletli çözüm önerisini de kınayan Rubio, ABD’yi bu konuda Avrupa Birliği ile işbirliğine davet etti. Kıbrıs’ta Maraş bölgesinin yüzde 3,5’unun açılmasının anlamı nedir?
Enes Kanter ile Görüşmesi Florida senatörü, Ocak 2019’da Türkiye’yi o dönemde sert bir şekilde eleştiren NBA oyuncusu Enes Kanter’le bir araya geldi. Türkiye, 15 Temmuz darbe girişiminin sorumlusudur iddiasıyla ABD’den iadesini talep ettiği Fethullah Gülen’in sempatizanı olarak biliniyor. Kanter, Türkiye tarafından kırmızı bültenle aranan bir isimdir. Kanter, Rubio ile görüşme esnasında Türkiye hakkındaki görüşlerini ve ailesinin yaşadıklarını paylaştı. Görüşmenin kısa bir kısmını YouTube’da yayınlayan Rubio, Türkiye’nin insan hakları ve demokrasi konusundaki uygulamalarını eleştirirken Kanter’i “cesareti ve açık sözlülüğü” için övdü. Gülen ise darbe girişimiyle olan ilişkilerini reddetmiştir.
Fethullah Gülen kimdir?
“Siyasi tutuklular” ifadesi Rubio, Senato’da Türkiye’deki insan hakları ihlallarına dikkat çeken çeşitli girişimlerde yer almıştır ve meslektaşlarıyla birlikte imzaladığı mektupları yaygınlaştırmıştır. Şubat 2021’de Demokrat Senatör Ron Wyden ile birlikte kaleme aldığı ve 50’den fazla senatörün imzaladığı mektupta, Cumhurbaşkanı Erdoğan hükümetinin “giderek kötüleşen insan hakları sicili” karşısında ABD Başkanı Biden’ın harekete geçmesini talep etti. 2019 yılında yine bir grup senatörle birlikte Türkiye’nin Amerikan-Türk vatandaşı Serkan Gölge’nin yanı sıra ABD’nin diplomatik misyonlarında çalışan iki Türk görevlisinin tutuklanmasının yanıt vermemesi için yaptırım gerektiren bir yasa tasarısı sundu.
Kaynak: Getty Images Ayrıca, Erdoğan’ın Trump ile 2017 Mayıs ayında Beyaz Saray’da yapacağı ziyaret öncesinde, ABD’nin NATO müttefiki Türkiye’nin insan hakları ihlallerine daha fazla dikkat çekilmesi için bir mektup göndermiş ve bu çağrısını aynı yılın Ekim ayında da yinelemiştir. Rubio, Erdoğan yönetimi altında Türkiye’de “siyasi tutuklulara” işkence yapıldığı iddialarını gündeme getirmiştir.
ABD Dışişleri Bakanlığı: Türkiye-ABD çifte vatandaşı Serkan Gölge’nin serbest bırakılmasını memnuniyetle karşılıyoruz.
Trump’ın ilk döneminde Türkiye-ABD ilişkilerinde neler yaşanmıştı?
Ukrayna konusunda Türkiye’yi takdir etti Amerikalı senatör, yoğun eleştirilerine rağmen zaman zaman Türkiye’nin politikaları hakkında takdirkar değerlendirmelerde bulunmuştur. Türkiye’nin 2015 senesinde bir Rus uçağını düşürmesinin ardından yaşanan kriz sürecinde, NATO’nun Türkiye’ye daha fazla siyasi ve askeri destek sağlaması gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca, 2020 yılında Suriye’nin İdlib bölgesindeki artan gerilimi izleyen Rubio, Rusya’nın bölgedeki Türk gözlem üslerini kuşatan Esad güçlerinin geri çekilmesi çağrısında bulundu. Türkiye’ye askeri destek ve mültecilere yönelik yardımların artırılması gerektiğini belirten Rubio, Erdoğan hükümetinin İdlib meselesinde doğru bir tutum sergilediğini dile getirmiştir. Rubio’nun Türkiye ile ilgili olumlu gözlemi, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimi sırasında Türkiye tarafından sağlanan Bayraktar hava savunma sisteminin Ukrayna’nın savunmasında oynadığı rol olmuştur. Senatör, bu sistemlerin Rusya’nın ikmal hatlarına ciddi zarar verdiğini belirtmiştir.
