Başlık: Rusya: Türkiye’nin NATO üyeliği, BRICS için engel teşkil etmiyor
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya’nın Kazan kentinde düzenlenen BRICS Zirvesi’nde Vladimir Putin ile bir araya geldi. Yüz yüze görüşme öncesinde Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye’nin olası BRICS üyeliği hakkında açıklamalarda bulundu. Peskov, Türkiye’nin NATO üyesi olmasının, BRICS’a katılması önünde bir engel teşkil etmediğini belirtti. Zirve, Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır’ın katılımıyla gerçekleşiyor. Zirveye katılacak diğer önde gelen liderler arasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi yer alıyor.
Rubriğinde şu değerlendirmeler de yapılıyor: Rusya, Ukrayna’yı işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den bu yana düzenlenen en yüksek düzeyli uluslararası toplantıları gerçekleştirmiş oluyor. Bu bağlamda, Putin’in Batı’nın izole etme çabasına karşı bir yanıt verdiği düşünülmekte. Türkiye’nin zirvede Batı ve Doğu arasında denge kurma politikasını vurgulaması ve BRICS ile ilişkilerini güçlendirme arzusunu göstermesi bekleniyor. Erdoğan ve Putin arasındaki müzakerelerde ise ikili ilişkilerin önemli konularından biri olan ekonomi, ticaret ve enerji ele alınacak.
Zirvenin sonuçları, bir ortak deklarasyonla kamuoyuna sunulacak. Toplantı, Putin’in Perşembe günü yapacağı basın toplantısıyla sona erecek.
Zirvenin ana gündem maddelerinden biri de BRICS ülkelerinin birbirleri arasında bir ödeme sistemi oluşturması. Bu adımla, uluslararası finans ağlarına alternatif oluşturulması hedefleniyor. Rusya, Ukrayna savaşına müdahale etmesinin ardından SWIFT sisteminden çıkarılmıştı, bu durum ülkenin ticari ilişkileri üzerinde olumsuz etkiler yaratmıştı.
BRICS grubu üyeliği konusunda, Rusya Devlet Başkanı Putin, BRICS’a katılmak isteyen her ülkenin davet edileceğini belirtmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise 22 Ekim’de yaptığı açıklamada, “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi samimi bir şekilde geliştirmek istiyoruz. İnşallah Kazan zirvesinin buna vesile olacağına inanıyorum” ifadelerini kullandı. Türkiye, BRICS üyeliğine olan ilgisini ifade etmiş ve resmi kaynaklarca duyurulmasa da gruba katılma yönünde başvuru yaptığı belirtilmişti. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Türkiye’nin bu niyetini Çin ve Rusya ziyaretlerinde de ifade etmişti. Ancak, BRICS’in dönem başkanlığını yürüten Rusya, Kazan zirvesinde yeni üyelikler için adım atılmayacağını belirtmişti. Moskova, örgütün 1 Ocak’ta kabul ettiği yeni üyeleri sindirmesi için zamana ihtiyaç duyduğunu ifade etti. Yeni üyelik yerine ortaklık statüsünde bir mekanizma önerileceği düşünülüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirvede BRICS ile işbirliği konusundaki kararlılığını yinelemesi ve Türkiye’nin ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmek için Doğu’nun yükselen güçleri ile yakın diyalog içinde olma isteğini dile getirmesi bekleniyor. Türkiye, BRICS ile işbirliğinin Avrupa Birliği (AB) ile yürütülen gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, tamamlayıcı bir niteliğe sahip olduğunu vurgulamakta. Ayrıca Türkiye, çeşitli uluslararası örgütlere katılarak ekonomik çıkarlarını ilerletmeye çalışıyor.
Türkiye’nin BRICS zeminini, Çin ile ikili ekonomik ilişkileri geliştirmek amacıyla da kullanma niyetinde olduğu değerlendiriliyor. Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, kısa süre içinde Çin’e ziyaretler düzenlemişti. Bu ziyaretlerde özellikle enerji alanında işbirliği konuları gündeme gelmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Çin’e resmi bir ziyaret gerçekleştirmek istediği ve benzer şekilde Şi Cinping’in Türkiye’ye davet edilmesinin planlandığı ifade ediliyor. Zirve esnasında Erdoğan’ın farklı liderlerle ikili görüşmeler yapması bekleniyor; ancak Şi Cinping’in bu liderler arasında yer alıp almadığı henüz belirli değil.
Kazan zirvesinin bir diğer önemli başlığı ise Erdoğan ve Putin arasında gerçekleşecek ikili müzakereler. İki lider, Temmuz 24’ten bu yana ilk kez yüz yüze görüşmüş olacak. Putin’in dış politika danışmanlarından Yuri Uşakov, 21 Ekim’de yaptığı açıklamada, liderlerin Kazan’da enerji işbirliği konularını ele alacaklarını açıkladı. Uşakov, bu bağlamda Putin’in daha önce önerdiği Türkiye’de doğalgaz enerji merkezi kurulması projesinin de masaya yatırılacağına vurgu yaptı. Kremlin, görüşmelerde ticaret ilişkilerinin yanı sıra 2023’te 55,4 milyar dolara ulaşan hacmin artırılmasına odaklanılacağını kaydetti.
Erdoğan ve Putin görüşmesinde ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel meseleler de önemli bir yer tutacak. Türkiye, bir yandan Rusya-Ukrayna savaşıyla ilgili kalıcı bir çözüm çağrısında bulunurken, diğer yandan Karadeniz’de navigasyon güvenliğini sağlamak amacıyla yeniden devreye girmeye çalışıyor. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ile 2022-2023 döneminde uygulanan Karadeniz Tahıl Girişimi’ni yeniden canlandırmak istiyor ve bu alanda taraflarla ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile görüşmeler yapıyor. Kazan zirvesinde Guterres’in de katılacağının belirtilmesi, bu konunun gündeme gelmesi için bir fırsat olarak değerlendiriliyor. Ayrıca Zirve sırasında Orta Doğu’daki artan gerilimlerin ele alınması ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu konudaki duruşunu diğer liderlere iletmesi bekleniyor.