Orijinal Başlık: Rusya: Türkiye’nin NATO üyeliği, BRICS önünde engel değil
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya’nın Kazan şehrinde düzenlenen BRICS Zirvesi’nde Vladimir Putin ile bir araya geldi. Yüz yüze görüşme öncesinde Kremlin Sözcüsü Dmitri Peskov, Türkiye’nin olası BRICS üyeliği hakkında açıklamalarda bulundu. Peskov, Türkiye’nin NATO üyesi olmasının BRICS’e katılımını engellemeyeceğini belirtti. Zirveye katılan ülkeler arasında Rusya, Çin, Brezilya, Hindistan, Güney Afrika, İran, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Mısır yer alıyor. Liderler arasında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Başbakanı Narendra Modi de bulunuyor.
Rus yetkililer, zirvede 36 ülke ve altı uluslararası örgütün temsilcisi olacağını bildirdi. Türkiye’nin de bu ülkeler arasında yer aldığı ve BRICS üyeliği için ilgi duyduğu ifade ediliyor. Zirvenin, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin başladığı Şubat 2022’den bu yana ülke topraklarında düzenlenen en yüksek düzeyli uluslararası toplantı olduğu vurgulanıyor. Putin’in bu şekilde Batı’nın izolasyonuna bir yanıt verdiği yorumları yapılmakta. Türkiye’nin, zirvede Batı ile Doğu arasında denge kurma politikasını vurgulaması ve BRICS ile ilişkilerini geliştirme arzusu içinde olması bekleniyor.
Erdoğan ve Putin’in görüşmesinde ekonomi, ticaret ve enerji gibi konular gündeme geleceği öngörülüyor. Zirveden çıkacak kararlar, ortak bir deklarasyonla paylaşılacak ve bu etkinlik, Putin’in Perşembe günü yapacağı basın toplantısıyla sona erecek.
Zirvenin önemli başlıklarından biri, BRICS ülkeleri arasında kendi aralarında bir ödeme sistemi geliştirilmesi konusudur. Bu adım, uluslararası finansal ağ olan SWIFT sistemine alternatif oluşturmayı hedefliyor. Rusya, Ukrayna savaşından sonra SWIFT’ten çıkarılmış; bu durum, ödemelerin zorlaşmasına ve ticari ilişkilerinde sorunlar yaşamasına yol açmıştı.
Kazan zirvesi öncesi Putin, BRICS grubuna üye olmak isteyen her ülkenin davet edileceğini açıklamıştı. Erdoğan, 22 Ekim’de yapmış olduğu bir konuşmada, “Türkiye olarak BRICS ile işbirliğimizi samimi bir şekilde geliştirmek istiyoruz. Kazan zirvesinin buna vesile olacağına inanıyorum” dedi. Erdoğan, geniş bir heyetle bu zirveye katılacak ve bu durum Türkiye için çeşitli açılardan önem taşıyacak. Türkiye, BRICS üyeliğine ilgi duyduğunu belirtmiş ve resmi açıklamalar olmasa da gruba katılma yönünde başvurduğu tahmin ediliyor. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Çin ve Rusya ziyaretlerinde bu niyeti açıkça ifade etmişti. Ancak, BRICS’in dönem başkanı olan Rusya, Kazan zirvesinde yeni üyelikle ilgili bir adım atılmayacağını duyurdu. Moskova, bu durumu yeni üyelerin sisteme entegre olması için zaman gerektiği şeklinde açıklamıştı. Yeni üyelik yerine ortaklık statüsü adı altında bir mekanizma önerilmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın zirvede, Türkiye’nin BRICS ile işbirliği konusundaki kararlılığını yinelemesi ve ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmek amacıyla Doğu’nun yükselen güçleriyle yakın diyalog kurma isteğini dile getirmesi öngörülüyor. Türkiye, BRICS ile yaptığı işbirliğinin Avrupa Birliği (AB) ile yürüttüğü gümrük birliği anlaşmasına alternatif değil, tamamlayıcı bir niteliğe sahip olduğunu vurguluyor. Ankara, birçok uluslararası örgüte katılım göstererek kendi ekonomik çıkarlarını korumaya çalıştığını ifade etmektedir.
Türkiye’nin BRICS zeminini, Çin ile ikili ekonomik ilişkilerini geliştirmek adına kullanacağı da belirtilmektedir. Dışişleri Bakanı Fidan’ın yanı sıra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın da yakın dönemde Çin ziyaretleri yaptığı ve bu ziyaretlerde enerji alanında işbirliğinin gündeme geldiği aktarılıyor. Erdoğan’ın Çin’e resmi ziyaret gerçekleştirme arzusunda olduğu ve Şi Cinping’in de Türkiye’ye davet edilmesinin planlandığı bilgisi mevcut. Erdoğan’ın zirve esnasında birçok liderle ikili görüşmeler yapması bekleniyor; ancak Şi Cinping’in bu liderler arasında olup olmayacağı henüz belli değil.
Kazan zirvesinin önemli bir diğer başlığı, Erdoğan ile Putin arasındaki ikili görüşme. Bu görüşme, iki liderin Temmuz 24 tarihinden sonra ilk yüz yüze buluşmaları olacak. Putin’in dış politika danışmanlarından Yuri Uşakov, iki liderin enerji işbirliği konusunu ele alacaklarını belirtti. Bu bağlamda, Türkiye’de doğal gaz enerji merkezi oluşturma projesinin de gündeme geleceği ifade ediliyor. Kremlin’den yapılan açıklamada, görüşmelerde ticari ilişkilerin ele alınacağı ve 2023 yılında yükselen hacmin daha da artırılmasının hedefleneceği kaydedildi.
Erdoğan-Putin görüşmesinde, ikili ilişkilerin yanı sıra bölgesel konular da önemli ağırlık taşıyacak. Türkiye, bir taraftan Rusya-Ukrayna savaşının kalıcı bir çözümle sonuçlanması çağrısında bulunurken, diğer yandan Karadeniz’de güvenliğin sağlanması adına yeniden harekete geçmeye çalışıyor. Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ile yürütülen Karadeniz Tahıl Girişimi’ni yeniden canlandırmak için taraflarla ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ile ilişkileri sürdürmektedir. Kazan zirvesindeki Guterres’in katılımı, bu konuda bir fırsat yaratacak. Zirve kapsamında Orta Doğu’daki artan gerilimin de değerlendirileceği, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’nin bu konudaki duruşunu diğer ülkelere anlatmasının beklenildiği ifade ediliyor.
