Başlık: Suriye: AB Ülkeleri Sığınma Başvurularını Durdurdu, Sınır Dışı Tartışmaları Gündemde
Kaynak: Getty Images Yazan: Güven Özalp Unvan: Brüksel Twitter: @GUVENOZALPBXL 10 Aralık 2024 Avrupa Birliği, Suriye ile ilgili gelişmeler doğrultusunda yeni politikalar arayışında. Bazı üye ülkeler bu kapsamda ilk adımlarını göç alanında attı. Birçok Avrupa Birliği ülkesi, Suriyelilerin yaptığı sığınma başvurularını askıya alma kararı aldı. Henüz sonuç bekleyen on binlerce başvuruyu etkileyecek bu yaklaşım, Suriye’deki siyasi durumun hızlı değişimini ve Avrupa genelinde göçü kısıtlamayı amaçlayan sağ görüşlü partilerin yükselişini yansıtmakta. Sığınma başvurularını askıya alan Avrupa Birliği ülkeleri arasında Suriyelilerin en çok başvurduğu ülke olan Almanya da bulunuyor. Almanya Federal Göç ve Mülteciler Dairesi, 47 bin Suriyelinin sığınma başvurusunu durdurma kararı aldı. Bu yıl kasım ayı sonuna kadar toplam başvuru sayısı 72 binden fazlaydı. Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser, değerlendirmelerin Suriye’deki gelişmelere bağlı olacağını ve ülkeye geri dönüşün güvenli olup olmadığını belirtmek için henüz çok erken olduğunu ifade etti. Hristiyan Demokratik Parti temsilcisi Jens Spahn, Almanya’nın Suriye’ye uçak seferleri düzenlemesini ve dönmek isteyen Suriyelilere 1.000 euro vermesini önerdi. Aşırı sağcı Almanya İçin Alternatif Partisi’nin sözcüsü Alice Weidel ise, “Almanya’da özgür Suriye’yi kutlayanların artık kaçmak için bir nedenleri kalmadı. Hemen Suriye’ye dönmeliler” şeklinde bir mesaj verdi. Ülkedeki durumun hala belirsiz olduğunu ve yaşam koşullarında henüz bir normalleşme görülmediğini vurgulayan insan hakları savunucuları ise bu karardan memnun değil. Yapılan anketler, Almanya’da göçün, ekonomiden sonra en önemli ikinci sorun olarak algılandığını gösteriyor.
Avusturya, sığınma başvurularını askıya almakla kalmayacağını da duyurdu. İçişleri Bakanı Gerhard Karner, bakanlığa Suriye’ye yönelik düzenli geri dönüş ve sınır dışı etme programı hazırlama talimatı verdi. Yaklaşık yüz bin Suriyelinin yaşadığı Avusturya’da hangi kesimlerin geri gönderileceği henüz netlik kazanmadı. Avusturya’nın bu kararı 7.300 dosyayı etkileyecek, bunlar arasında aile birleşimi talepleri de bulunuyor. Viyana’nın, sığınma hakkı tanınan bazı dosyaları yeniden gözden geçirmesi de bekleniyor.
Yunanistan, Suriyelilerin ülkelerine geri dönmelerini destekliyor. Hükümet Sözcüsü Pavlos Marinakis, Esad’ın devrilmesinin Suriyeli mültecilere evlerine güvenli bir şekilde geri dönüş imkanı tanıyacağı görüşünü savundu. Yunanistan, yaklaşık 9.000 sığınma dosyasını askıya aldı. Koruma gerekçelerini değerlendiremek için uygun bir zaman olmadığını düşünen İsveç de sığınma başvurularını askıya aldı. Benzer kararlar Finlandiya ve Danimarka’da da alınmış durumda. Danimarka, 2020’den bu yana Suriye’deki gelişmelerin oturum izni verilmesi veya uzatılmasını haklı kılacak düzeyde olmadığına inanıyor ve askıya aldığı başvuru sayısı 69.
Sığınma başvurularını askıya alma kararı alan diğer Avrupa Birliği ülkeleri arasında Fransa, Belçika, İtalya, Hollanda ve Çek Cumhuriyeti de yer almakta. Bu kararın yaygınlaşması beklenirken, şu ana kadar 72 Suriyeliye koruma sağlayan Estonya, mevcut politikasını değiştirmeyeceğini açıkladı. İspanya ise, sığınma başvurularını değerlendirmeye devam eden ülkeler arasında. üyelerinin başvuruları askıya alma hakları bulunsa da, alınan kararların Avrupa Birliği kuralları ve düzenlemeleriyle uyumlu olması şarttır. Sığınma başvuruları, toplu olarak değil bireysel değerlendirilmelidir. Bir başvurunun altı ay içerisinde olumlu veya olumsuz bir şekilde sonuçlanması gerekmektedir. Bazı durumlarda bu süre dokuz aya kadar uzatılabilir. Hükümetler, başvuruları askıya alma kararı aldıklarında bile, her sığınma talebine, başvuru yapıldığı andan itibaren en geç 21 ay içinde mutlaka cevap vermek zorundadır. AB Komisyonu sözcülerinden Stefan de Keersmaecker, “Üye devletler, kaynak ülkede meydana gelen değişiklikler durumunda başvuruların incelenmesini erteleme hakkına sahiptir. Koruma hakkı olmayan kişiler hakkında daha sonra geri gönderim kararı verilebilir; fakat sahadaki durumu izlemek oldukça önemlidir” şeklinde bildirdi.
Avrupa Birliği ülkeleri, sığınma talebi kabul edilmeyen kişileri geri gönderme uygulamasını rutin bir şekilde gerçekleştirmektedir. Suriye’deki gelişmeler, bu ülkeden kaçarak Avrupa Birliği’nden sığınma hakkı elde eden kişilerin bu haklarını kaybetme riski olup olmadığını gündeme getirmekte. De Keersmaecker, sahadaki gelişmelere ilişkin, “Koşullardaki değişiklikler bağlamında mülteci veya ikincil koruma statüsünün sona erdirilmesi veya durdurulması için gerekçe sağlayan kurallar mevcuttur, ancak bu değişikliklerin önemli nitelikte olması gerekmektedir” dedi.
Avrupa Birliği, geri dönüş konusunda Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ni referans alarak hareket etmektedir. Geri dönüşlerin gönüllü, güvenli ve onurlu bir şekilde yapılmasına büyük önem verilmektedir. Suriye’nin güvenli bir ülke olup olmadığını değerlendirmek için dikkate alınan temel unsurlardan biri, vatandaşının başvurduğu ülkenin güvenli olup olmadığıdır. Avrupa Birliği İltica Ajansı, güvenli bir ülkeyi, “Hukukun demokratik bir şekilde uygulandığı, siyasi koşulların genel olarak zulüm, işkence, insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ya da cezaya tabi tehditler bulunmayan ülke” olarak tanımlamaktadır. Avrupa Birliği, Suriye’nin güvenli olmadığına karar vermişti. Son gelişmeler neticesinde Suriye’nin güvenli olup olmadığı sorusu Brüksel’de basında sıkça gündeme gelmekte. Avrupa Birliği Komisyonu sözcülerinden Anouar El Anouni, “Şu an için, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ile benzer bir görüşteyiz; Suriye’ye güvenli, gönüllü ve onurlu geri dönüş için gerekli koşullar oluşmuş değildir” ifadelerini kullandı.
2015 yılından bu yana, Suriye’den en fazla çıkışın yaşandığı dönemde, yaklaşık 4.5 milyon Suriyeli Avrupa Birliği ülkelerine ulaşmıştır. 2015-2023 döneminde bu kişilerin 1.3 milyonuna uluslararası koruma sağlanmıştır. Suriyeliler, geçen yıl Avrupa Birliği’nden uluslararası koruma talebinde bulunanlar arasında ilk sırada yer almıştır. 2023 yılında toplam 180 binden fazla başvuru yapılmış ve bunların yaklaşık 122 binine olumlu yanıt verilmiştir. Mülteci sayıları bazı ülkelerde düşük olsa da önemli sorunlar yaratabilmektedir. Avrupa Birliği, mülteci akınını engellemek amacıyla 2016 yılında Türkiye ile anlaşma imzalamış ve Türkiye, en fazla Suriyeliye ev sahipliği yapan ülke olmayı sürdürmektedir. Türkiye’deki Suriyeli sayısı üç milyona yaklaşırken, toplam mülteci sayısı ise 4.5 milyon civarındadır.
