Başlık: Suriye: AB Ülkeleri, Sığınma Başvurularını Durdurdu, Sınır Dışı Tartışılıyor
Kaynak: Getty Images Yazan: Güven Özalp Unvan: Brüksel Twitter: @GUVENOZALP8
Avrupa Birliği, Suriye’deki olaylar doğrultusunda uygulanacak politikalar üzerinde çalışmalarını sürdürüyor. Bazı üye ülkeler, göç konusuyla ilgili ilk adım olarak Suriyelilerin gerçekleştirdiği sığınma başvurularını askıya almış durumda. Bu karar, bekleyen on binlerce başvuruyu etkileyecek ve Suriye’deki değişen siyasi durumu ile Avrupa genelinde göçü sınırlamak isteyen sağ eğilimli partilerin yükselişini yansıtmakta. Sığınma başvurularını askıya alan ülkeler arasında, Suriyelilerin en fazla sığınma talep ettiği Almanya da bulunuyor. Almanya Federal Göç ve Mülteciler Dairesi, 47 bin Suriyelinin sığınma başvurusunu dondurma kararı aldı. Bu yılın Kasım ayı sonuna kadar yapılan toplam sığınma başvurusu sayısı 72 binden fazlaydı. Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser, değerlendirmelerin Suriye’deki gelişmelere bağlı olacağını ve geri dönüş için ülkenin güvenli olup olmadığını belirlemenin erken olduğunu ifade etti. Hristiyan Demokrat Parti’den Jens Spahn ise Almanya’nın Suriye’ye uçuşlar düzenleyerek dönüş yapmak isteyen Suriyelilere 1.000 euro vermesini önerdi.
Aşırı sağcı Almanya İçin Alternatif Partisi’nden Alice Weidel, “Almanya’da özgür Suriye’yi kutlayanların artık geri dönmek için bir mazereti kalmadı. Derhal Suriye’ye dönmeleri gerekir” dedi. Ülkedeki durumun hala belirsiz olduğunu ve yaşam koşullarında normalleşme olmadığını vurgulayan insan hakları savunucuları, bu karardan memnun değiller. Anketler, Şubat ayında erken seçime gitmeye hazırlanan Almanya’da göçün, ekonominin ardından en büyük ikinci sorun olarak görüldüğünü gösteriyor.
Avusturya, sığınma başvurularını askıya almanın ötesine geçeceğini açıkladı. İçişleri Bakanı Gerhard Karner, “Bakanlığa Suriye’ye düzenli dönüş ve sınır dışı etme programı hazırlama talimatı verdim” dedi. Yaklaşık yüce bin Suriyelinin yaşadığı Avusturya’nın, geri gönderme hedefleri henüz netleşmedi. Avusturya’nın askıya alma kararı, 7.300 dosyayı etkileyecek ve aile birleşimi talepleri de bunlar arasında yer alıyor. Viyana’nın, sığınma hakkı tanınan bazı dosyaları da yeniden gözden geçirmesi bekleniyor.
Yunanistan, Suriye kaynaklı göçün Avrupa Birliği’ne ilk giriş noktası olduğu için Suriyelilerin ülkelerine dönmesini teşvik ediyor. Hükümet Sözcüsü Pavlos Marinakis, Esad’ın düşmesinin Suriyeli mültecilere ülkelerine güvenli bir şekilde dönme olanağı sağlaması gerektiğini belirtti. Yunanistan, yaklaşık 9.000 başvuruyu askıya aldı. Mevcut koruma gerekçelerini değerlendiremeyeceğini düşünen İsveç de benzer bir karar aldı. Finlandiya ve Danimarka da benzer uygulamaları devreye soktu; Danimarka, 69 başvuruyu askıya aldı ve 2020’den bu yana Suriye’deki durumun, oturma izni verilmesi ya da bu iznin uzatılmasını meşru kılacak nitelikte olmadığına karar verdi.
Diğer Avrupa Birliği ülkeleri, sığınma başvurularını askıya alan Fransa, Belçika, İtalya, Hollanda ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkeler de mevcut. Bu kararın giderek yayılması beklenirken, şu ana kadar 72 Suriyeliye koruma sağlayan Estonya, mevcut politikasını değiştirmeyeceğini açıkladı. İspanya ise ilk aşamada sığınma başvurularını değerlendirmeye devam eden ülkeler arasında yer alıyor.
Üye ülkelerin sığınma başvurularını askıya alma hakkı bulunuyor ancak bu kararlar, Avrupa Birliği’nin kural ve düzenlemeleriyle uyumlu olmalı. Başvurular bireysel olarak değerlendirilmelidir. Bir sığınma başvurusunun altı ay içinde sonuçlandırılması gerekiyor, bu süre bazı durumlarda dokuz aya kadar uzayabilmektedir. Ancak askıya alma gibi yöntemler kullanılsa bile, başvuruya en geç 21 ay içerisinde kesin bir yanıt verilmesi gerekmektedir. Avrupa Birliği Komisyonu sözcülerinden Stefan de Keersmaecker, “Üye devletler, kaynak ülkede değişiklik olması halinde başvuruları incelemeyi erteleme hakkına sahiptir. Koruma hakkı bulunmayanlar hakkında daha sonra geri gönderim kararı verilebilir; ancak sahadaki durumu takip etmemiz önemlidir” dedi.
Avrupa Birliği, sığınma talebi kabul edilmeyen kişileri geri gönderme uygulamasını düzenli olarak yürütmektedir. Suriye’deki olaylar, bu ülkeden kaçarak Avrupa Birliği’nden sığınma hakkı alan kişilerin bu haklarını kaybetme riski olup olmadığını gündeme getirdi. Sahadaki gelişmeleri yakından izlediklerini belirten De Keersmaecker, “Koşullardaki değişiklikler açısından mülteci ya da ikincil koruma statüsünün sona erdirilmesi için gerekçe sağlayan kurallar bulunmaktadır; ancak bu değişikliklerin önemli nitelikte olması gerekmektedir” şeklinde konuştu.
Avrupa Birliği, geri dönüşlerde Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’ni referans alıyor ve geri göndermelerin güvenli, gönüllü ve onurlu bir şekilde gerçekleştirilmesine önem veriliyor. Sığınma hakkı tanınırken dikkate alınan en önemli unsur, sığınma başvurusunda bulunan kişinin vatandaşlık yaptığı ülkenin güvenli olup olmadığıdır. Avrupa Birliği İltica Ajansı, güvenli bir ülkeyi, “Hukukun demokratik şekilde uygulandığı, siyasi koşulların genel ve sürekli olarak zulme, işkenceye, insanlık dışı ya da aşağılayıcı muamele veya cezaya, ayrım gözetmeyen şiddet nedeniyle tehdide yol açmadığı ülke” şeklinde tanımlamaktadır. Avrupa Birliği, Esad yönetimindeki Suriye’nin güvenli olmadığına karar vermişti. Son gelişmelerin ardından, Brüksel’de basın tarafından Suriye’nin güvenli olup olmadığı sıklıkla gündeme getiriliyor. Avrupa Birliği Komisyonu sözcüsü Anouar El Anouni de, “Şu an için Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’yle aynı görüşteyiz; Suriye’ye güvenli, gönüllü ve onurlu geri dönüşler için uygun koşullar oluşmamıştır” ifadelerini kullandı.
Suriye’den en fazla göçün yaşandığı 2015 yılından bu yana yaklaşık 4.5 milyon Suriyeli, Avrupa Birliği ülkelerine ulaşmış durumda. 2015-2023 arasında bu kişilerin 1.3 milyonuna uluslararası koruma sağlandı. Suriyeliler, geçen yıl Avrupa Birliği’nden sığınma talebinde bulunanlar arasında en yüksek sayıda başvuru gerçekleştiren grubu oluşturdu. 2023’te toplam 180 binden fazla başvurudan yaklaşık 122 binine olumlu yanıt verildi. Mülteci sayıları, bazı ülkelerde oldukça düşük olsa da ciddi sorunlar yaratabiliyor. Avrupa Birliği, mülteci akınını engellemek amacıyla 2016’da Türkiye ile bir mutabakat yapmıştı. Türkiye, halen en fazla Suriyeliye ev sahipliği yapan ülke konumunda. Türkiye’de üç milyona yakın Suriyeli yaşıyor; toplam mülteci sayısı ise 4.5 milyon civarında.
