Başlık: Suriye’de Esad yönetiminin sona ermesine hangi ülkeler nasıl tepki gösterdi?
Kaynak: Reuters. Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif grupların 8 Ocak’ta Suriye’de iktidarı ele geçirdiğini duyurması, dünyanın farklı noktalarında tepkiyle karşılandı. ABD Başkanı Joe Biden, yönetimin silahlı İslamcı grupların eline geçmesinin ardından ilk açıklamasında, ülkenin geleceği için temkinli bir iyimserlik sergiledi. Biden, bu sürecin Suriyelilerin kendi ülkelerini yeniden inşa etmeleri için “tarihi bir fırsat” sağladığını ifade etti. Esad’ın eylemlerinin “hesabını vermesi” gerektiğini vurgulayan Biden, HTŞ liderliğindeki silahlı grupların yumuşama söylemlerine dikkat edeceklerini belirtti. “Sadece sözlerini değil, aynı zamanda eylemlerini de gözden geçireceğiz,” dedi.
Suriye’de muhaliflerin ele geçirdiği Hama’nın önemi nedir? Geçiş yönetimi ne zaman göreve başlayacak? Şam’dan gelen mesajlar ne yönde? Fotoğraflarla: Dünyanın birçok kentinde Suriyeliler, Esad’ın devrilmesini kutluyor. Türk, Rus ve İranlı dışişleri bakanlarının Doha’daki buluşmasında, Astana Süreci yeniden gündeme geldi.
Joe Biden, Pazar günü ABD’nin Suriye’deki IŞİD hedeflerine karşı “bir düzine” hava saldırısı düzenlendiğini de aktardı. Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, “Bugün, (Suriye’de) geçiş sürecini kurmaya başlamamız gerekiyor. İlk önceliğimiz bu,” dedi. Pedersen, “Suriye’de yenilenmenin kucaklanma zamanı geldi. Suriye halkının gösterdiği direniş, birleşik ve barışçıl bir Suriye için bir yol haritası sunuyor,” diyerek istikrarlı geçiş düzenlemelerinin ivedilikle hayata geçirilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Kaynak: EPA-EFE/REX/Shutterstock. 20 Ocak’ta ABD Başkanlığına resmen geçecek olan Donald Trump, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ın Rusya’nın desteğini kaybettikten sonra “ülkesini terk ettiğini” ifade etti. Kendi sosyal medya platformu Truth Social’da, “Esad gitti,” diye yazan Trump, “Koruyucusu Rusya ve Vladimir Putin artık onu korumak istemiyor,” dedi.
Esad’ın en yakın müttefiki olan Rusya Dışişleri Bakanlığı, Suriye’deki tüm bu gelişmeleri “büyük bir endişeyle” izlediklerini bildirdi. Rusya, Esad’ın “iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesi için talimat vererek ülkeyi terk ettiğini” iddia etti. Açıklamada ayrıca, “Rusya bu müzakerelere katılmamıştır,” denildi.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Beşar Esad’ın “barbar rejiminin” devrilmesini memnuniyetle karşıladıklarını dile getirerek, Suriye’de “barış ve istikrar” çağrısında bulundu. Starmer, yaşanan gelişmeleri “emsalsiz” olarak nitelendirerek, bölgedeki durumu dikkatle takip ettiklerini söyledi.
Esad’ın gidişini olumlu karşılayan başka bir lider de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu oldu. Bu gelişmeyi Orta Doğu için “tarihi bir gün” olarak değerlendiren Netanyahu, olası tehditlere karşı önlem alma taahhüdünde bulundu. Netanyahu, resmi X hesabında, “Bu çöküş, Esad’ın başlıca destekçileri Hizbullah ve İran’a karşı yürüttüğümüz güçlü eylemlerin doğrudan bir sonucudur,” dedi. Ayrıca, “Kendilerini bu tiranlıktan kurtarmak isteyenler için bir zincirleme reaksiyonun başlangıcını işaret ediyor,” diye ekledi. Netanyahu, İsrail’in Suriye ile “barışçıl ilişkiler” kurma niyetinde olduğunu, ancak gerektiğinde ülkesini koruyacağını açıkladı. 27 Kasım’da İsrail ve Hizbullah arasında imzalanan ateşkes anlaşması ise 13 ay süren çatışmaların ardından gerçekleşti. Hizbullah, uzun yıllardır Esad’ın müttefiki konumundadır.
Suriye ile diplomatik ilişkileri yeniden canlandırmayı öneren Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sybiha, “Esad gitti. Putin’e güvenen tüm diktatörler için böyle sonuçlar doğar. O, kendisine güvenenlere her zaman ihanet eder,” şeklinde konuştu.
Çin Dışişleri Bakanlığı ise Suriye’de istikrarın hızla geri geleceği konusunda umutlu olduklarını ifade etti.
Arap ülkeleri de Suriye’deki gücün el değiştirmesi üzerine çeşitli açıklamalarda bulundular. Irak hükümet sözcüsü Basem El Avadi, Irak’ın Suriye’deki gelişmeleri yakından takip ettiğini ve istikrarı sağlamak amacıyla dost ülkelerle işbirliğine gittiğini bildirdi. Mısır ise Suriye’deki tüm taraflara devletin ve ulusal kurumların yeteneklerini koruma çağrısında bulunurken, Ürdün, Suriye’deki “kardeşlerin” yanında yer aldığını ve onların iradelerine saygı gösterdiğini belirtti. Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Raşad El Alimi, Suriye’deki gelişmeleri “Suriyelilerin yabancı müdahaleyi reddetme haklarını onayladıkları tarihi bir an” olarak değerlendirdi. El Alimi, İran’a, “Yemen’den elini çekmesini, egemenliğe ve kimliğe saygı göstermesini” önerdi.
