Başlık: Suriye’deki Esad Yönetiminin Düşüşüne Hangi Ülkeler Nasıl Tepki Verdi?
Kaynak: Reuters
ABD Başkanı Joe Biden, Suriye’deki yönetimin silahlı İslamcı gruplar tarafından ele geçirilmesinin ardından yaptığı ilk açıklamada, ülkenin geleceği için temkinli bir iyimserlik ifade etti. Biden, bu sürecin Suriyelilerin kendi ülkelerini yeniden inşa etmeleri için “tarihi bir fırsat” sunduğunu öne sürdü. Esad’ın eylemlerinin “hesabını vermesi” gerektiğini belirten Biden, HTŞ liderliğindeki grupların yumuşama açıklamalarını dikkatle izlediklerini ifade etti. Biden, “Sadece sözlerini değil, eylemlerini de değerlendireceğiz.” dedi. Biden ayrıca, Pazar günü ABD güçlerinin Suriye içinde IŞİD’e karşı “bir düzine” hava saldırısı düzenlediğini de aktardı.
Suriye’de muhaliflerin ele geçirdiği Hama’nın önemi nedir? Suriye iç savaşının başlamasından 13 yıl sonra, bölgeler kimler tarafından yönetiliyor? Dünyanın birçok kentinde Suriyeliler, Esad’ın gidişini kutluyor. Türk, Rus ve İranlı dışişleri bakanları Doha’da toplanarak Astana Süreci’nin yeniden canlanıp canlanmayacağını tartışıyor.
Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki muhalif gruplar, 8 Ocak’ta Suriye’deki iktidar değişimini ilan ettikten sonra dünya genelinden tepkiler gelmeye devam ediyor. Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir O. Pedersen, “Bugün, (Suriye’de) geçiş düzenlemelerini tesis ederek işe başlamalıyız. İlk önceliğimiz bu olmalı” dedi. Pedersen, “Suriye’de yenilenme ihtimalini karşılamanın tam zamanı. Suriye halkının direnci, birleşik ve barışçıl bir Suriye için ileriye yönelik bir yol sunuyor” görüşünü paylaştı. İstikrarlı ve kapsayıcı geçiş düzenlemelerinin ivedilikle hayata geçmesi için bir yol haritası çizilmesi gerekliliğini vurguladı.
Kaynak: EPA-EFE/REX/Shutterstock
Donald Trump, 20 Ocak’ta ABD Başkanlığı görevini devraldıktan sonra Esad’ın Rusya’nın desteğini kaybettikten sonra “ülkesinden kaçtığını” ifade etti. Kendi sosyal medya platformu Truth Social’da, “Esad gitti” mesajını veren Trump, “Koruyucusu olan Rusya ve Vladimir Putin liderliğindeki Rusya artık onu korumaktaydı” ifadelerini kullandı. Esad yönetiminin yakın müttefiki olan Rusya Dışişleri Bakanlığı, Suriye’deki bu dramatik gelişmeleri “büyük endişeyle” izlediklerini belirtti. Rusya, Esad’ın “iktidarın barışçıl bir şekilde devredilmesi talimatını vererek ülkeyi terk ettiğini” açıkladı. “Rusya bu müzakerelere katılmadı,” denildi.
İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Beşar Esad’ın “barbar rejiminin” düşüşünü memnuniyetle karşıladıklarını belirterek, Suriye’de “barış ve istikrar” çağrısında bulundu. Suriye’deki son gelişmeleri “emsalsiz” olarak tanımlayan Starmer, bölgedeki durumu yakından takip ettiklerini söyledi.
Esad’ın düşüşünü memnuniyetle karşılayan diğer bir lider de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu oldu. Gelişmeyi Orta Doğu için “tarihi bir gün” olarak tanımlayan Netanyahu, “olası tehditlere karşı önlem alma” sözü verdi. Netanyahu, resmi X hesabından yaptığı açıklamada, “Bu çöküş, Esad’ın ana destekçileri olan Hizbullah ve İran’a karşı yürüttüğümüz güçlü eylemlerin bir sonucudur” dedi. “Kendilerini bu tiranlıktan kurtarmak isteyenler için bir zincirleme reaksiyon başlatıyor” şeklinde ekledi. Netanyahu, İsrail’in Suriye ile “barışçıl ilişkiler” kurmak istediğini belirtirken, gerektiğinde ülkesinin kendisini savunacağını ifade etti. 27 Kasım’da İsrail ile Hizbullah arasında ateşkes anlaşması imzalanmıştı.
Suriye ile diplomatik ilişkileri yeniden başlatmaya hazır olduklarını belirten Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Sybiha, “Esad düştü. Putin’e güvenen tüm diktatörlerin başına gelen budur. O, her zaman kendisine güvenenlere ihanet eder,” yorumunu yaptı.
Çin Dışişleri Bakanlığı, Suriye’de istikrarın hızla geri dönmesi konusunda umutlu olduklarını dile getirdi.
Arap ülkeleri de Suriye’deki yönetim değişikliğine ilişkin açıklamalar yaptı. Irak hükümet sözcüsü Basem El Avadi, Irak’ın Suriye’deki gelişmeleri dikkatle izlediğini ve stabilite ile güvenliği sağlamaya yönelik çabaları desteklemek için dost ülkelerle iletişimde bulunduğunu ifade etti. Mısır, Suriye’deki tüm taraflara devletin ve ulusal kurumların yeteneklerini koruma çağrısında bulunurken, Ürdün, Suriye’deki “kardeşlerin” yanında yer aldığını ve onların irade ve tercihlerine saygı duyduğunu belirtti. Yemen Başkanlık Konseyi Başkanı Raşad El Alimi ise, Suriye’deki gelişmeleri “Suriyelilerin yabancı vesayetini reddetme haklarını doğruladıkları tarihi bir an” olarak nitelendirdi. El Alimi, İran’a, “Yemen’den ellerini çekmesi, egemenliğine ve kimliğine saygı duyması ve halkının kendi devletlerini inşa etmesine olanak tanıması” çağrısında bulundu.
