Suriye’de Tarihi Bir Dönüşüm: Esad’ın Ülkeyi Terk Etmesi

Başlık: Suriye’de Bir Dönemin Kapanışı: ‘Esad Ülkeyi Terk Etti’
Suriye’de 27 Kasım’da saldırılara başlayan ve Halep ile Hama şehirlerini kontrol altına alan Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) önderliğindeki İslamcı militan gruplar, başkent Şam’ı aldıklarını açıkladı. Reuters haber ajansı, Beşar Esad’ın bir uçakla Şam’dan ayrıldığını bildirdi. 8 Aralık akşamı yapılan açıklama ile Kremlin kaynakları, Suriye lideri Beşar Esad’ın Rusya’ya geldiğini ve kendisine ile ailesine sığınma hakkı verildiğini duyurdu. Ajans, Esad’ın bir uçakla bilinmeyen bir yere gittiğini belirten iki üst düzey Suriyeli askeri yetkiliye dayanan bilgiyi aktardı. Ayrıca, İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), Esad’ı taşıyan özel bir uçağın Şam Havaalanı’ndan kalktığını ifade etti. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Esad’ın “diğer taraflarla yapılan müzakereler sonucunda görevinden ayrıldığını” açıkladı. Rusya’nın katılmadığı bu müzakerelerin ardından Esad’ın ülkeyi terk ettiği belirtildi. Muhalif güçler televizyondan yaptıkları duyuruda, Şam’ın kurtarıldığını, Beşar Esad’ın 24 yıllık yönetiminin sona erdiğini ve tüm mahkumların serbest bırakıldığını ifade etti. Şam’ın merkezinde kutlamalar başlarken, infaz ve işkencelere maruz kalan binlerce muhalifin bulunduğu Saydnaya Hapishanesi’nin kapılarının açıldığı bildirildi.
Bu arada, Suriye Başbakanı Muhammed el Celali, “Suriye halkı tarafından seçilen herhangi bir liderle” işbirliği yapmaya hazır olduğunu duyurdu. El Celali, Facebook hesabından yayımladığı konuşmasında, “Bu ülke, komşularıyla ve dünya ile iyi ilişkiler kuran normal bir ülke olabilir. Ancak bu, Suriye halkı tarafından seçilecek bir lider kadrosuna bağlı” dedi. Daha sonra El Arabiya televizyonuna konuşan Celali, halkın liderlerini seçmesi için özgür seçimlerin şart olduğunu vurguladı. Ayrıca, geçiş dönemi için HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani ile irtibat halinde olduklarını belirtti. HTŞ’den Ahmed el Şara ise Telegram kanalından yaptığı açıklamada, Şam’daki askeri güçlerin “kamu kurumlarına” yaklaşmasının yasaklandığını ifade etti. El Şara, bu kurumların “resmen devredilene kadar eski başbakanın kontrolünde kalacağını” duyurdu.
Hizbullah güçleri, Esad yönetimine destek vermek amacıyla Şam yakınlarındaki mevzilerinden ayrıldıkları bildirildi. AFP haber ajansına konuşan örgüte yakın bir kaynak, Hizbullah mensuplarına Humus bölgesinden çekilme talimatı verildiğini ve bazılarının Lazkiye’ye, diğerlerinin de Lübnan’ın Hermel bölgesine yönlendiğini belirtti. Muhalifler, Şam’dan önce Humus’un da ele geçirildiğini açıkladı. HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani, Telegram’dan gönderdiği video mesajda, “Şu anda Humus’un kurtarılışının tarihi sürecinin son anlarını yaşıyoruz” dedi. Humus’un düşmesi, Esad’a güçlü destek bulunan ülkenin batı kıyısıyla Şam arasındaki bağlantının kopmasına yol açıyordu. Humus, Suriye’deki iç savaşın başlangıcında 2011’de Beşar Esad karşıtı büyük gösterilerin yapıldığı kentlerden biri olarak biliniyordu. Muhalifler Humus’u “devrimin başkenti” olarak tanımlıyordu. HTŞ, ülkenin doğusundaki en büyük şehir Deyrizor’da hükümet güçlerinin muhaliflere teslim olduğunu da duyurdu.
Beşar Esad’ın doğum yeri Dera, 2011’de isyanın başladığı bölgelerden biri olarak sembolik bir öneme sahip. Suriye ordusu 2018’de bu bölgenin kontrolünü yeniden ele almıştı. Dera, Şam’ın yaklaşık 100 kilometre güneyinde bulunmaktadır.
Beyaz Saray, gelişmeleri dikkatle izlediklerini açıkladı. Kasım ayında seçimleri kazanan ve Ocak’ta tekrar ABD Başkanı olacak olan Donald Trump, Suriye’deki durumlarla ilgili Truth Social platformu üzerinden açıklamada bulundu. Trump, “Suriye darmadağın, fakat bizim dostumuz değil. ABD’nin bu konu ile ilgisi yok. Bu bizim savaşımız değil. Ne oluyorsa olsun, müdahil olmayın” ifadelerini kullandı.