Başlık: Türkiye-Yunanistan uzlaşması meyvesini verdi: AGİT’in başına ilk kez Türkiye’den bir diplomat getirildi
Türkiye’nin önde gelen diplomatlarından Feridun Sinirlioğlu, AGİT Genel Sekreteri olarak atanmıştır. Sinirlioğlu’nun seçimi, Türkiye ve Yunanistan’ın ortak adayı olarak gösterilmesinin en belirgin etkisi oldu. İki komşu ülke arasında yapılan bu uzlaşı çerçevesinde, Yunanistan Dışişleri Bakanlığı’nın hukuk danışmanı Maria Telalian da AGİT’in Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi’ne atanmıştır. Yeni yönetim, Malta’da düzenlenen AGİT 31. Bakanlar Konseyi toplantısında onaylanmıştır. AGİT’in yeni yönetim kadrosunun belirlenmesine yönelik müzakereler yaklaşık bir yıldır devam ediyordu. Geçtiğimiz Genel Sekreter Helga Schmid ve ekibinin görev süresi Eylül 2024’te sona erecek. Dönem başkanlığını üstlenen Malta, AGİT’in yönetimsel boşluk yaşaması önlemek için yeni genel sekreter seçimi müzakerelerini yönetmiş ve Arnavutluk’un Dışişleri Bakanı İgli Hasani’yi genel sekreter olarak atamak istemiştir. Ancak bu girişim, Türkiye ve Yunanistan’ın işbirliği tarafından engellenmiştir.
Türk diplomatik kaynakları, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminden bu yana AGİT’te karar alma süreçlerinin durakladığını, Batılı ve Doğulu ülkelerin temel meselelerde uzlaşma sağlayamadığını hatırlatarak, böyle bir ortamda Sinirlioğlu’nun 57 ülkenin tamamının onayını alarak seçilmesinin önemine vurgu yaptılar. Bu onay, Türkiye’nin AGİT coğrafyasında yaşanan çatışmaların çözümüne yönelik aktif ve yapıcı diplomatik çabalara verdiği önemi gözler önüne sermektedir. Kaynaklar, ileriki dönemde Rusya-Ukrayna arasındaki olası barış görüşmelerinde AGİT’in kritik roller üstlenebileceğini belirterek, bir Türk diplomatın bu süreçte Genel Sekreter olarak görev almasının Ankara için büyük önem taşıdığını ifade ettiler.
Son dönemde ikili ilişkilerinde önemli adımlar atan Ankara ve Atina, işbirliklerini uluslararası kuruluşlara taşıma kararı almış ve Mayıs ayında AGİT yönetiminde birbirlerinin adaylarını destekleme kararı almışlardır. Malta’daki AGİT toplantısında bulunan Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Yerapetritis, 5 Aralık’ta iki ülkenin AGİT’te kritik iki pozisyon için ortak öneri sunduğunu hatırlatmış ve “Bu büyük bir sembolik anlam taşıyan bir eylemdir. Tarihi yükleri olan ülkelerin Avrupa’da güvenlik ve işbirliği adına itici güç oluşturabilmesi ve barışın sağlaması hedeflenmektedir,” şeklinde açıklamada bulunmuştur. İki ülkenin işbirliği sayesinde AGİT içindeki fikir ayrılıkları çözülmüş ve önerilen kadro 57 ülkenin onayını almıştır. Bu konuda yeşil ışığın, hafta başında yapılan AGİT Daimi Konsey toplantısında yakıldığı ve AGİT Bakanlar Konseyi’nin de Viyana’dan gelen önerilere uyduğu bildirilmektedir. AGİT genel sekreterleri genellikle üç yıllık süreyle seçilir, ancak gelişmeler ışığında görev süreleri uzatılabilir.
Feridun Sinirlioğlu, AGİT’in yeni Genel Sekreteri olarak atanmış ilk Türk diplomatıdır ve son dönemde Türkiye’nin diplomasisinde öne çıkan isimlerden biri olarak bilinmektedir. 1982 yılında Dışişleri Bakanlığı’na katılan Sinirlioğlu’nun ilk üst düzey görevi, 1996-2000 yılları arasında dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in dış politika danışmanlığını yapması olmuştur. 2002-2007 yılları arasında Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçisi olarak görev yapmıştır. 2009 yılında ise bakanlığın en üst düzey bürokratik pozisyonu olan müsteşar olarak atanmış ve bu görevini 2016’ya kadar sürdürmüştür. 2015’teki erken seçim öncesinde kurulan seçim hükümetinde dışişleri bakanı olarak kısa bir süre de görev almıştır. Sinirlioğlu, 2016-2023 yılları arasında Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi olarak da çalışmıştır. 2021 yılında emekliliği gereği normalde ayrılması gereken Sinirlioğlu, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Cumhurbaşkanı Başdanışmanlığı pozisyonuna atanarak New York’taki görevine iki yıl daha devam etmiştir. Ankara’da, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın güvendiği az sayıdaki üst düzey bürokratlardan biri olarak, önemli dış politika kararları öncesinde görüşleri dikkate alınmakta ve dinlenmektedir. Deneyimli diplomat, Türkiye’nin BM Daimi Temsilciliği’nin ardından 2023 Nisan ayında BM’nin Afganistan Özel Koordinatörü olarak atanmıştır.
AGİT, günümüzde 57 ülkeden oluşmakta ve geniş Avrupa kıtasında güvenlik ile işbirliği sağlamak amacıyla faaliyet göstermektedir. 1973’te kurulan AGİT, Soğuk Savaş döneminde bloklar arasında diyalog tesis etmek ve anlaşmazlıkları azaltmak için Türkiye’nin de içinde bulunduğu 35 ülkenin başlattığı Helsinki süreci ile başlamıştır. 1975’te Helsinki Nihai Senedi’nin imzalanması ile hukuki bir niteliği olmasa da Avrupa’da güvenliği artırmak için esnek bir müzakere forumu haline gelmiştir. 1994 yılında Budapeşte Zirvesi’nde alınan kararla AGİT ismini almıştır. AGİT, siyasi, askeri, ekonomik, çevresel ve insani güvenliğin sağlanması için politikalar ve standartlar geliştiren bir organizasyondur. 2025 yılında Helsinki Nihai Senedi’nin 50. yılı kutlanacaktır ve bu dönemde görevi Finlandiya üstlenecektir.
