Başlık: Türk-Yunan İşbirliği Sonuç Verdi: AGİT’in Genel Sekreterliği İçin İlk Kez Türkiye’den Bir Diplomat Seçildi
Kaynak: Getty Images Türkiye’nin önde gelen diplomatlarından biri olan Feridun Sinirlioğlu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Genel Sekreteri olarak atandı. Sinirlioğlu’nun seçilmesinde en önemli etken, Türkiye ve Yunanistan’ın ortak aday olarak Türk diplomatını göstermesi oldu. Bu uzlaşı çerçevesinde, Yunanistan Dışişleri Bakanlığı’nda hukuk danışmanlığı görevini üstlenen Maria Telalian da AGİT’in Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi’nin başına getirildi. Yeni yönetim, Malta’da gerçekleştirilen AGİT 31. Bakanlar Konseyi toplantısında onaylandı. AGİT’in yeni yönetim kadrosunun belirlenmesine yönelik müzakerelerin neredeyse bir yıldır sürdüğü belirtildi.
Son genel sekreter Helga Schmid ve ekibinin görev süresi Eylül 2024’te sona erecek. Dönem başkanlığını yürütmekte olan Malta, AGİT’in yönetimindeki boşluğun kötü etkilenmemesi için yeni genel sekreter seçimini koordine etti ve Arnavutluk Dışişleri Bakanı İgli Hasani’yi aday gösterdi. Ancak bu girişim, Türkiye ve Yunanistan işbirliğiyle engellendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Sinirlioğlu’nun seçimi için X hesabından yaptığı tebrik paylaşımında, “Avrupa-Atlantik ve Avrasya coğrafyasında barış, huzur ve istikrara katkı sunmasını temenni ediyorum,” mesajını iletti. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, bu gelişmeyi “Türkiye’nin uluslararası alandaki etkin rolü ve iş birliği odaklı diplomasi anlayışının başarılı bir sonucudur” şeklinde değerlendirdi.
Türk diplomatik kaynaklar, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaliyle birlikte AGİT’teki karar alma süreçlerinin tamamen durma noktasına geldiğini, Batılı ve Doğulu ülkelerin temel konularda uzlaşamadıklarını hatırlatarak, Sinirlioğlu’nun 57 ülkenin onayını alarak seçilmesinin önemine vurgu yaptılar. Bu onayla birlikte Türkiye’nin AGİT bölgesindeki çatışmaların çözümüne yönelik aktif ve yapıcı diplomatik çabalara verilen önemin yansıdığı ifade edildi. Ayrıca, gelecek dönemde Rusya ve Ukrayna arasında olası barış görüşmelerinde AGİT’in önemli roller üstlenebileceği ve Türk diplomatın bu süreçte genel sekreter olarak görev yapmasının Türkiye açısından kritik bir fırsat sunduğu kaydedildi.
Ankara ve Atina, son dönemde ikili ilişkilerinde önemli bir ilerleme kaydederek işbirliklerini uluslararası platformlara taşıma kararı aldılar ve Mayıs ayında AGİT yönetim kadrosu için karşılıklı destek verme kararı aldılar. Malta’da bulunan Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgo Yerapetritis, 5 Aralık’ta yaptığı açıklamada, iki ülkenin AGİT’te kilit pozisyonlar için ortak öneride bulunduklarını hatırlattı. Yerapetritis, “Bu, büyük sembolik bir anlam taşıyan bir eylemdir. Tarihi yükümlülükleri olan ülkelerin Avrupa’da güvenlik ve işbirliği adına itici güç oluşturmasını amaçlamaktadır,” dedi. İki ülkenin işbirliği sayesinde AGİT içindeki görüş ayrılıklarının çözüldüğü ve önerilen yönetimin 57 ülkenin onayını aldığı ifade edildi. Bu konuda yeşil ışığın, hafta başında düzenlenen AGİT Daimi Konsey toplantısında yakıldığı ve AGİT Bakanlar Konseyi’nin de Viyana’dan gelen tavsiyeye uyduğuna değinildi.
AGİT genel sekreterleri üç yıl için seçilmektedir, fakat gelişmelere göre görev süreleri uzatılabilir. Feridun Sinirlioğlu, AGİT’in başına seçilen ilk Türk diplomat olup, son dönem Türk diplomasisinde önemli bir figür olarak tanınmaktadır. 1982 yılında Dışişleri Bakanlığı’na adım atan Sinirlioğlu, 1996-2000 yılları arasında dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in dış politika danışmanlığını yapmıştır. 2002-2007 yıllarında Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçisi olarak görev yapmış, 2009’da ise bakanlığın müsteşarlığına atanmış ve bu görevi 2016 yılına kadar sürdürmüştür. 2015’teki erken seçim öncesinde kurulan seçim hükümetinde dışişleri bakanı olarak kısa bir süre hizmet etmiştir. Sinirlioğlu, 2016-2023 yılları arasında Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi olarak görev almıştır. Normalde 2021 yılında yaş haddinden emekliye ayrılması gereken Sinirlioğlu, Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle Cumhurbaşkanı Başdanışmanlığı’na atanmış ve böylelikle New York’taki görevine iki yıl daha devam etmiştir. Sinirlioğlu’nun, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın güvendiği az sayıda üst düzey bürokrattan biri olduğu ve önemli dış politika kararları öncesinde görüşlerine başvurulduğu bilinmektedir. 2023 Nisan ayında BM’nin Afganistan Özel Koordinatörü olarak atanmıştır.
AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı), günümüzde 57 üye ülkeden oluşmakta olup, Avrupa kıtasında güvenlik ve işbirliği sağlamak üzere faaliyet göstermektedir. Kuruluşu 1973 yılına dayanmaktadır. Soğuk Savaş döneminde bloklar arasında düzenli diyalog kurulması ve anlaşmazlıkların azaltılması amacıyla, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 35 ülkenin başlattığı Helsinki süreci, 1975’te Helsinki Nihai Senedi’nin imzalanmasıyla sonuçlanmıştır. Hukuki bir niteliği olmamasına rağmen, Avrupa’da güvenliğin artırılması amacıyla esnek bir müzakere forumu işlevi görmüş ve 1994 Budapeşte Zirvesi’nde AGİT olarak yeniden yapılandırılmıştır. AGİT, günümüzde siyasi, askeri ve sosyal-çevresel insani güvenliğin sağlanmasına yönelik ilke ve standartlar geliştiren bir organizasyon olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. 2025 yılında Helsinki Nihai Senedi’nin 50. yıl dönümünü kutlayacak olan AGİT’in dönem başkanlığını Finlandiya üstlenecektir.
