Başlık: Trump: Suriye’de Belirsizlik Var, Türkiye Önemli Bir Rol Üstlenecek
Kaynak: Getty Images
20 Ocak’ta başkanlık görevini devralmaya hazırlanan Donald Trump, Ankara’nın desteklediği muhalif güçlerin Beşar Esad yönetimini devirdiği Suriye’de Türkiye’nin kritik bir rol oynayacağını belirtti. Trump, Pazartesi günü Florida Palm Beach’teki evinde gerçekleştirdiği basın toplantısında, Türkiye’nin Suriye’deki rolü hakkında ilk kez yorumda bulundu. “Türkiye, isyancıları destekleyerek fazla can kaybı olmadan… bir devralma gerçekleştirdi” dedi. “Şu an Suriye’de oldukça fazla belirsizlik söz konusu. Türkiye’nin önemli bir rol oynayacağını düşünüyorum” ifadelerini kullandı.
Esad’ın 8 Aralık’ta devrilmesinin ardından Washington ve Ankara arasındaki müzakerelerde, IŞİD’in Suriye’de engellenmesi de önemli bir gündem maddesi oldu. Washington, Suriye’nin doğusunda yaklaşık 900 asker bulundurmakta. Bu askerlerin durumuna ilişkin bir soruya Trump, Türk ordusunun gücüne atıfta bulunarak yanıtsız kaldı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile olan ilişkisine vurgu yaptı.
Trump, “Erdoğan ile çok iyi anlaşıyorum… Çok güçlü ve etkili bir ordu kurdu” diyerek Türkiye’nin “savaşla yıpranmamış büyük askeri gücünü” övdü. Türkiye’nin, Şam’a doğru ilerleyerek Esad’ı deviren güçleri kontrol ettiğini söyleyen Trump, bunun da “sorun olmadığını” ifade etti.
Kaynak: Getty Images
Blinken’den Ankara Ziyareti
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Esad yönetiminin düşmesinin ardından Suriye konusunu görüşmek üzere 12 Aralık’ta Ankara’ya geldi. Esenboğa Havalimanı’nda Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen Blinken, 13 Aralık Cuma günü de Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir araya geldi. Görüşmelerde Türk ve Amerikalı yetkililer, Suriye’nin geleceği ile ilgili nasıl bir rol üstleneceklerini ele alarak, istikrarlı bir Suriye görmek istedikleri konusunda genel bir uzlaşı sağladıklarını belirttiler. Ancak, tarafların IŞİD ile mücadelenin nasıl yürütüleceği konusundaki görüş ayrılıkları da devam etmekte.
ABD, Suriye’deki gelişmelerin IŞİD ile mücadeleye zarar vermemesi gerektiğini savunarak, Türkiye’nin Suriye’deki Halk Savunma Birliklerine (YPG) yönelik askeri operasyonlarından memnun olmadığını hissettirmekte. Türkiye ise “terörle mücadelede” taviz vermeyeceğini vurguluyor.
Nasıl Bir Suriye?
Görüşmelerin merkezinde, Esad yönetiminin devrilmesinin ardından Suriye’de nasıl bir yönetim kurulacağı ve bu yönetimin hem niteliği hem de bölgesel ilişkilerinin nasıl şekilleneceği konuları yer aldı. ABD ve Türkiye’nin bu süreçteki rolleri ve nasıl bir koordinasyon sağlanacağı da bakanlar arası görüşmelerde tartışıldı. Bilahare, basın toplantısı yapmak yerine kısa demeçler veren Blinken ve Fidan, Suriye’deki yeni döneme dair nasıl roller üstlenecekleri üzerine odaklandılar. Ancak Blinken’in Biden yönetiminin 20 Ocak 2025’te görevi Donald Trump’a devredeceği gerçeği, Ankara’daki görüşmelerin önemini azaltan bir etken.
Fidan, basın açıklamasında bu duruma dolaylı olarak değinerek, bu ziyaretin “muhtemelen Blinken’ın görev süresi sırasında gerçekleştireceği son Ankara ziyareti” olduğunu belirtti. Fidan, Suriye’de istikrar sağlamak istediklerini ifade etmesine rağmen ülkenin geleceği hakkında kapsamlı bir değerlendirme yapmadı. Blinken da Suriye halkının daha güzel bir gelecek için fırsatları değerlendirme çabası içerisinde olduklarını belirtip azınlık hakları ve kadın hakları gibi konuların önemini vurguladı.
Esad sonrası dönemde ABD’nin Suriye politikası nasıl şekillenecek? IŞİD ile mücadele nasıl yürütülecek? Blinken’ın Erdoğan ve Fidan ile yaptığı görüşmelerde bir başka ağırlıklı konu ise ABD’nin Suriye’nin kuzey ve doğu bölgelerinde IŞİD’e karşı mücadelesinin temel taşını oluşturan YPG ile devam eden iş birliği oldu. Türkiye, YPG’yi “terör örgütü” olarak nitelendiriyor ve bu grubun IŞİD ile mücadele etmek yerine kendi özerk yapısını kurmak istediğini iddia ediyor.
Blinken, Ankara’ya gitmeden önce bu konuyla ilgili ilk mesajını aktararak, Türkiye’nin “PKK ve terörizm” kaynaklı tehditlerle karşı karşıya olduğunu belirtti ama Suriye içinde yeni çatışmaların çıkmaması için IŞİD’in yeniden canlanmasına izin verilmemesinin önemine dikkat çekti. Erdoğan-Blinken görüşmesi sonrasında yapılan açıklamada, Türk Cumhurbaşkanının bu konuya dair Türkiye’nin bilinen yaklaşımını yinelediği vurgulandı. Erdoğan, PKK’nın mevcut durumdan faydalanmasına ve IŞİD ile mücadelede zaafiyet oluşturmasına izin vermeyeceğini ifade etti.
Ankara ve Washington, son dönemde Suriye’nin kuzeyindeki IŞİD ile mücadele ve YPG’nin rolü hakkında temaslarda bulunuyorlardı. Bu konunun, 20 Ocak’tan itibaren yeni göreve başlayacak Trump yönetimi ile Ankara arasında yeniden değerlendirileceği tahmin ediliyor. Türkiye, yeni yönetimin YPG ile iş birliğini sona erdirmesi ve yaklaşık 900 askerin Suriye’den çekilmesini bekliyor.
Blinken: ABD, HTŞ ile ‘Doğrudan Temas’ Kurdu
Kaynak: Getty Images
Türkiye ziyaretinin ardından Ürdün’e giden Blinken, bu ülkede yaptığı açıklamada, ABD’nin Esad rejimini devirdikten sonra Suriye’yi kontrol eden HTŞ ile “doğrudan temas” kurduğunu ifade etti. Bu, ABD’nin hâlâ “terör örgütü” olarak nitelendirdiği HTŞ ile ilk resmi iletişim kurma duyurusu olarak kayda geçti. Blinken, gazetecilere ABD’nin özellikle kayıp Amerikalı gazeteci Austin Tice hakkında temas halinde olduğunu söyledi.
Arap Birliği tarafından kurulan Arap Bakanlar Temas Komitesi’nin Suriye konulu ilk uluslararası görüşmesi, Ürdün’ün Akabe kentinde dışişleri bakanları düzeyinde gerçekleştirildi. Temas Komitesi’nde Ürdün, Suudi Arabistan, Irak, Lübnan, Mısır ve Arap Birliği Genel Sekreteri yer almakta. Akabe’deki toplantıya Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Katar gibi ülkelerin yanı sıra ABD, Türkiye, AB’nin dış politika ve güvenlikten sorumlu yüksek temsilcisi ile BM Suriye Temsilcisi de katıldı. Yetkililer, ülkede barışçıl bir geçiş sürecini destekleme konusunda mutabakata vardılar. Ürdün Dışişleri Bakanı, bölgesel güçlerin “kaosa sürüklenilmesini” istemediğini belirtti.
Görüşmeler sonrasında yayımlanan ortak bildiride, azınlık haklarına saygı gösteren ve “terörist gruplara” yer vermeyen kapsayıcı bir Suriye hükümeti oluşturulması gerektiği duyuruldu. Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, mevcut Suriye kurumlarının korunması ve reform edilmesi gerektiğini ifade etti. Reuters haber ajansına göre, Fidan, “Terörün geçiş dönemini kötüye kullanmasına asla izin vermeyeceğiz. Çabalarımızı koordine etmeli ve geçmişin hatalarından ders almalıyız” dedi. Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Suriye’nin Orta Doğu ve ötesindeki ortak geleceği hakkında endişelerini dile getirdi. Kaddafi’nin iktidarının devrilmesinin ardından ortaya çıkan kargaşaya vurgu yaparak, bölgesel aktörlerin başka bir Libya görmek istemediğini belirtti. Akabe’deki toplantıya HTŞ katılmadı. HTŞ, BM, ABD ve Türkiye de dahil birçok ülkenin “terör örgütü” listesinde yer alıyor.
