Türkiye ve Azerbaycan, ‘Türk çay kültürü’nün ‘Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne alınması için Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’ne (UNESCO) başvurdu. Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın hazırladığı ‘Türk çay kültürü’ adaylık dosyası, Fas’ta düzenlenen 17’nci Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Hükümetlerarası Komitesi’nde gündeme geldi. Toplantıyla ‘Türk çay kültürü’ UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi’ne eklendi.
‘TÜRKİYE’DE EN ÇOK ÇAY TÜKETİLİYOR’
Çay uzmanı ve tadımcısı Selin Göller, ‘Türk çay kültürü’ ve çay demlemenin püf noktalarını anlattı. Çayın Türk kültürünün önemli bir parçası olduğunu ifade eden Göller, “7’den 70’e çay tüketen bir ülkeyiz. Küçük çocukların yemeklerini çay ile hazırlıyoruz. Sınava hazırlanan üniversite öğrencilerinin sıcak dostudur. Sabah kahvaltısına çay ile başlıyoruz. Öğle ve akşam yemeklerinden sonra çay içeriz. O zaman bile aile sohbetlerimizde çay demlenir. Dünyada en çok çay Türkiye’de tüketilmektedir. Yılda kişi başı ortalama 3 kilo. Tabi bu oranlar siyah çay üzerinden değerlendiriliyor. Çay kültürümüz; “Beyaz, yeşil, sarı veya soğuk çay gibi yeni tatlarla genişliyor.”
EN İYİ ÇAY NASIL DEMLENİR
Çay demlemenin teknikleri olduğuna ve kullanılan malzemelerin önemine dikkat çeken Göller, “Çaydanlığımızın bakır mı yoksa porselen mi olduğuna dikkat etmeliyiz. Çayımız kaliteli ve doğru işlenmiş olmalı ve doğru yöntemle demlenmelidir. Çay suyu kaynatılarak bekletilmelidir. Bir fincan çay için bir çay kaşığı çay kullanıyoruz. Farklı demleme teknikleri olsa da; Önce demliğe ve çayın üzerine su koyarak damak zevkime uygun çayı yapıyorum. Çaydanlıktaki tüm çay yapraklarını ıslatmak için suyu yavaşça ekleyin. Kapağı kapatın ve 15 dakika demlenmesine izin verin. Hem demleme işlemi sırasında hem de çayın tüketilmesi sırasında dipteki su kaynar durumda olmamalıdır. Aksi takdirde çay erken bayatlar. Demlediğiniz çayı ortalama 45 dakikada tüketmemiz gerekiyor” dedi.
TÜRKİYE ÇAY ÜRETİMİ
Doğu Karadeniz’de Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun illerinde 1 milyon üretici ailenin 830 bin dekarlık alanda yaptığı yaş çay tarımında; Yıllık 1 milyon 250 bin ila 1 milyon 450 bin ton ürün hasadı yapılıyor. Üretilen taze çay, 151’i özel sektör, 47’si Çaykur’a ait olmak üzere 198 fabrikada işlenmekte ve yılda ortalama 250 bin ton kuru çay elde edilmektedir. Dünya Çay Komitesi’nin hazırladığı ‘Dünya Çay Raporu’ sonuçlarına göre Türkiye, kişi başına yılda 3 kilo ile en çok çay tüketen ülkeler arasında ilk sırada yer alıyor.
Dünya çay üretiminde Çin 2 milyon 270 bin tonla 1’inci, Hindistan 1 milyon 210 bin tonla 2’nci, Kenya 475 bin tonla 3’üncü, Sri Lanka 329 bin tonla 4’üncü, Türkiye 250 bin tonla bin ton 5. sıra ile. Türkiye’de çayın yetiştirildiği Doğu Karadeniz Bölgesi’nde üretici, işçi ve diğer sektörlerde yıllık yaklaşık 10 milyar TL gelir elde edilmektedir.
Elif ÇELİK
.
