Türkiye, Aktivistlerin İddialarına Neden Petrol Sevkıyla Suçlandı? Enerji Bakanlığı Ne Cevap Verdi?

İklim aktivisti Greta Thunberg, Azerbaycan’ın Türkiye üzerinden İsrail’e petrol taşıdığını ileri süren protestoculara destek verdi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise bu iddiaları “tamamen asılsız” olarak nitelendirerek yalanladı. Filistin İçin Bin Genç adlı grup, 10 Kasım’da sosyal medya üzerinden Thunberg’in bir video mesajını paylaştı. Thunberg, 11 Kasım’da Türkiye’deki konsolosluklar önünde uluslararası bir protesto çağrısında bulundu. Filistin İçin Bin Genç ve çeşitli diğer gruplar, bir süredir İsrail’e karşı uluslararası enerji boykotu yapılması yönünde çağrılarda bulunuyor. Türkiye, 2 Mayıs’ta Gazze’ye “kesintisiz ve yeterli miktarda insani yardım akışı sağlanana kadar” İsrail ile tüm ihracat ve ithalatı durdurma kararı almıştı. İddialar, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı etrafında yoğunlaşıyor. Özlem Zengin, “Biz Türkiye olarak bu boru hattının işletmesinden sorumluyuz; içinden geçen petrole müdahale etme durumumuz yok” açıklamasında bulundu. 12 Kasım Salı günü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki Ticaret Bakanlığı bütçe görüşmelerinde de “İsrail ile ticaret” tartışmaları yaşandı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile CHP milletvekilleri arasında gergin anlar yaşandı. CHP, ticaretin sürdüğünü savunurken, Bolat bu iddiaları reddetti. CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, iktidarın “İsrail ile ticaret yapılmıyor” dediğini, ancak durumun aksine ticaretin devam ettiğini belirtti. “Bir yandan ağlıyorlar, diğer yandan ticaret yapıyorlar” diyen Ağbaba, İsrail’e çeşitli malzemelerin gönderildiğini iddia etti. Bolat, 2 Mayıs’ta alınan karar gereğince, İsrail ile tüm ihracat ve ithalatın tamamen durdurulduğunu söyledi. “İhracat ve ithalat sıfırdır” ifadesini kullanan Bolat, Filistin Hükümeti’nin Türkiye’den malzeme talep ettiğini belirtti. Tartışmalar 15 Kasım’daki TBMM Genel Kurulu’nda da devam etti. DEM Partisi’nden Ömer Faruk Gergerlioğlu, “Bakü-Ceyhan Petrol Boru Hattı’ndan İsrail’e petrol akıyor. Erdoğan, varil başına 80 sent komisyon alıyor” dedi. AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, bu iddiaya tepki göstererek, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’dan bilgi aldığını ve “Bakü-Ceyhan Boru Hattı’ndan şu anda günlük 700 bin varil petrol geçiyor” açıklamasında bulundu. Zengin, bu petrolün tek bir firmaya değil, farklı firmalara ait olduğuna ve Türkiye’nin bu hattan geçen petrol ile ilgili müdahalesinin bulunmadığına dikkat çekti. “Türkiye olarak bu boru hattının işletmesi ile mükellefiz; içinden geçen petrole müdahalemiz söz konusu değil” diyerek, “Bu boru hattından elde edilen gelir varil başına 1 dolar 27 sent civarındadır. Sayın Bakanımız, bu hattan İsrail’e giden petrol akışının olmadığını bir kez daha ifade etti. Türkiye Cumhurbaşkanı’nın varil başına 80 sent komisyon aldığı iddiası utanç verici” ifadelerini kullandı. AKP grubunun bu açıklaması, muhalefet tarafından eleştirildi. Saadet ve Gelecek Partisi Grup Başkanvekili Bülent Kaya ise, “Ceyhan-Bakü petrol hattını işletiyoruz ama petrol göndermiyoruz demek, Rize’deki AKP’li arkadaşların Burger King’i açıp ‘Biz orada yemek yemiyoruz’ demesiyle eşdeğerdir” dedi. Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, Azeri petrolünü Hazar Denizi’nden Ceyhan Limanı’na, oradan da Akdeniz üzerinden Avrupa pazarlarına taşıyor. 2005 yılında açılışı yapılan bu boru hattını işletmek için kurulan BTC Co. isimli şirketin en büyük ortakları BP (%30,1), SOCAR (%25), Unocal (%8,90), Statoil (%8,71) ve Türkiye Petrolleri (%6,53) şeklindedir. Sistem, 1999’da Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye arasında imzalanan Ev Sahibi Hükümet Anlaşması (HGA) çerçevesinde çalışıyor. BTC boru hattının işletici firması BP’dir; Türkiye sınırları içerisindeki 1076 kilometrelik kısmını ise BOTAŞ International Anonim Şirketi (BİAŞ) kullanmaktadır. Thunberg, 10 Kasım’da Filistin İçin Bin Genç grubunun sayfasında yayınlanan bir mesajda, Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı üzerinden İsrail’e petrol sevkiyatının devam ettiğini öne sürdü. Thunberg’in mesajında, “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Filistin ile dayanışma gösterdiğini söylüyor fakat Türkiye limanlarının açık kalması, Filistinlileri öldüren makinelere yakıt sağlayan petrolün İsrail’e akmasına izin vermekte” ifadelerine yer verildi. Ayrıca, “BP ve SOCAR tarafından işletilen BTC boru hattı, İsrail’in petrol ihtiyacının neredeyse yarısını karşılıyor” mesajı da iletildi. Thunberg, Erdoğan ve Azerbaycan lideri İlham Aliyev’in, küresel enerji piyasasında kazanç elde ederken Filistinlilerin hayatlarıyla bunun bedelini ödediğini belirtti. Bu mesaj, BM İklim Değişikliği Konferansı COP29’un Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de başlamasından bir gün önce yayımlandı. Azerbaycan’ın ihracatının yüzde 90’ının petrol ve gaz gelirlerinden oluşması, bu ülkenin COP29’a ev sahipliği yapmasının tartışma konusunu oluşturdu. Enerji Bakanlığı, “Ceyhan’dan İsrail’e petrol sevkiyatı yapıldığı ve Türkiye’nin buna izin verdiği iddiaları tamamen yanlıştır” diyerek, bu itiraza karşıt bir açıklama yaptı. Bakanlık, 10 Kasım’da yaptığı açıklamada, hattın Türkiye kısmının BOTAŞ International A.Ş. tarafından işletildiğini vurgulayarak, bu operasyonun BTC ortakları ile imzalanan İşletme Anlaşması’na uygun yürütüldüğünü belirtti. Ayrıca, BTC üzerinden taşınan petrolü, Haydar Aliyev Limanı’ndan dünya pazarlarına ulaştıran şirketlerin, Türkiye’nin İsrail’e yönelik ticareti sonlandırma kararı ile ilgili saygı gösterdiğini ve İsrail’e yönelik herhangi bir yüklemenin gerçekleşmediğini ifade etti. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, 11 Kasım’da yaptığı açıklamada, Türkiye ile İsrail arasında ihracat ve ithalat işlemlerinin 2 Mayıs 2024 itibarıyla “tümü kapsayacak şekilde tamamen durdurulduğunu” vurguladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mayıs ayındaki açıklamasında, “Aramızda 9,5 milyar dolarlık bir ticaret hacmi vardı. Bu ticaret hacmini yok sayarak bu kapıyı kapattık” demişti.