Orijinal Başlık: Türkiye-Almanya İlişkileri: İstanbul Zirvesi Yeni Bir Başlangıç Olacak Mı?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Almanya Şansölyesi Olaf Scholz, 19 Ekim’de İstanbul’da bir araya geldi. Bu buluşma, iki liderin Eylül ayında New York’ta gerçekleştirdikleri toplantının ardından son iki ayda gerçekleştirdikleri ikinci yüz yüze görüşme oldu. Görüşmelerde, iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir iş birliği dönemini başlatacak önemli kararlar alındı. Bu çerçevede, Türk ve Alman hükümetlerinin ‘hükümetlerarası istişare mekanizmasını’ yeniden canlandırma kararı vermesi en dikkat çekici gelişmeydi. Scholz, basın toplantısında, Türkiye ile hükümetler arası müzakereleri tekrar başlatmak istediklerini ifade etti.
Scholz, bu şekilde birçok ikili yapı ve savunma sanayi gibi alanlarda iş birliğinin yeniden canlandırıldığını vurguladı. Almanya, AB nezdinde Türkiye ile ilişkilerin gelişmesi için çaba gösteriyor. Ankara ve Berlin, bu ‘hükümetlerarası istişare mekanizmasını’ 2016 yılında kurmuşlardı. Mekanizmanın ilk ve son toplantısı, 22 Ocak 2016 tarihinde Berlin’de dönemin başbakanları Angela Merkel ve Ahmet Davutoğlu tarafından gerçekleştirilmişti. Bu toplantıda, güvenlik, göç ve ekonomi gibi konular yoğun şekilde ele alınmıştı.
Ancak, Almanya Federal Meclisi’nin 2 Haziran 2016’da 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak tanıması ve Türkiye’deki darbe girişiminin ardından Batı ile olan ilişkilerde yaşanan aksaklıklar nedeniyle mekanizma bir daha toplanamamıştı. Erdoğan ve Scholz’un gerçekleştirdikleri bu görüşme ile tarafların mekanizmayı yakın bir zamanda yeniden canlandırmaları ve ikili ilişkilerde her alanda güçlendirici bir süreç başlatmaları bekleniyor. Her iki tarafın ortak hedefi, ekonomi alanında somut sonuçlar elde etmektir. İki lider, ticaret hacminin bugünkü 50 milyar dolardan 60 milyar dolara çıkarılması konusunda görüş birliği içerisindeler.
Savunma işbirliği açısından ise Almanya’nın yeni dönemde stratejik işbirliği alanlarını geliştirmek istediği biliniyor. Türkiye’nin uzun zamandır talep ettiği askeri ürünlerin satışı konusunda Almanya’nın tutum değişikliğinin bu kararla ilgili olduğu hakkında yorumlar yapılıyor. Basın toplantısında Scholz ve Erdoğan’ın ifadeleri, bu konuda olumlu bir uzlaşma sağlandığını göstermektedir. Erdoğan, ‘Savunma sanayi ürünlerinin tedarikinde geçmişte yaşanan zorlukları aşıp iş birliğimizi geliştirmek istiyoruz. Bu konuda değerli dostum Scholz’un çabalarını takdir ediyorum’ diyerek bu konudaki beklentilerini dile getirdi. Scholz ise Türkiye ile NATO çerçevesinde müttefiklik ilişkisini vurguladı ve savunma sanayi konusunda daha fazla işbirliği çağrısında bulundu.
Almanya’nın Türkiye’ye satışını uzun süredir engellediği Eurofighter savaş uçaklarıyla ilgili müzakereler de görüşmenin önemli başlıklarından birini oluşturdu. Almanya’nın, Türkiye’ye teknik bir ekibin gönderildiği yönünde haberler çıktı. Basın toplantısında Scholz, Eurofighter satışının sürecini İngiltere’nin yönetileceğini belirtti. Ayrıca, ‘Başlangıç aşamasındaki projeler var ve bu konuda ilerlemeler olacak’ dedi.
Türkiye ve Almanya’nın gündeminde yer alan bir diğer önemli konu göç meselesiydi. İki ülke, 2015’in sonundan bu yana özellikle Suriye kaynaklı göç konusunda işbirliği yapıyor. 18 Mart 2016’da Türkiye ile Avrupa Birliği arasında yapılan iş birliği anlaşması bu sürecin temelini oluşturmuştu. Almanya, bu işbirliği sayesinde mülteci sayısında bir azalma olduğunu ancak organize suç örgütleri ve insan kaçakçılığı ile mücadelede daha fazla ortak çalışmalara ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
Türk vatandaşlarının Almanya’ya ekonomik nedenlerle sığınma başvurusunda bulunmasındaki artış da önemli bir diğer gündem maddesiydi. Alman diplomatik kaynakların aktardığına göre, sığınma başvurularının yalnızca yüzde 5’ine onay veriliyor. Başvurularının reddedildiği durumlarda, bazı Türk vatandaşları Türkiye’ye dönerken, Almanya’da yasa dışı kalanların sayısında bir artış gözlemleniyor. Almanya, yaklaşık 15 bin Türk vatandaşının geri gönderilmesi için Ankara ile müzakerelerde bulunuyor.
Erdoğan ve Scholz görüşmesinde Türkiye-AB ilişkilerinin canlandırılması yönündeki beklentiler de masaya yatırıldı. Ancak bu konuda olumlu bir mesaj gelmedi. Scholz, Türkiye ile Yunanistan arasında gelişen diyaloğdan memnuniyet duyduğunu belirtirken, Erdoğan, gümrük birliğinin güncellenmesi ve vize serbestisi konularında adımlar atılması isteğini yineledi. Almanya ise insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi konularda reform sürecine dönüş yapılması durumunda Türkiye-AB ilişkilerinde istenilen gelişmenin sağlanabileceğini ifade etti.
Rusya ile ilişkiler de Erdoğan ve Scholz’un gündeminde yer aldı. Almanya basını, Scholz’un Erdoğan’ın Rusya Devlet Başkanı Putin ile olan diyaloğundan faydalanarak barış anlaşması için bir kanal açmayı umduğunu yazdı. Scholz, Türkiye ve Almanya’nın bu çatışma konusunda aynı noktada olduğunu vurguladı.
Son olarak, Erdoğan ve Scholz’un basın toplantısında İsrail-Hamas savaşına ilişkin farklı yaklaşımları da dikkat çekti. Scholz, Almanya’nın İsrail’in varlığının korunması konusundaki özel durumu hatırlatırken, Erdoğan bunu soykırım olarak nitelendirerek uluslararası hukuk süreçlerine atıfta bulundu. Erdoğan ayrıca, ’50 bin insanın öldürülmesi bu durumu sorgulatır’ dedi.
