Başlık: Ukraynalı ajanlar Rusya’da nasıl faaliyet yürütüyor? Rus komutanın öldürülmesinin potansiyel sonuçları neler?
Yazar: Abdujalil Abdurasulov, BBC News Yer: Kiev, Ukrayna Tarih: 18 Aralık 2024
Rus Ordusu’nun Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Savunma Güçleri (NBC) Komutanı Korgeneral İgor Kirillov’un Moskova’daki patlamada hayatını kaybetmesi, Ukraynalı ajanların Rus topraklarındaki operasyonlarının boyutunu yeniden gündeme getirdi. Bu dikkat çekici suikast, özellikle hazırlık aşamasıyla dikkat çekiyor. Ukraynalı kaynaklar, bomba düzeneğinin bir elektrikli scooter’a yerleştirildiğini ve uzaktan kumanda ile patlatıldığını bildirdi. Kirillov, Rusya’nın Ukrayna’daki geniş çaplı işgalinin başlamasından bu yana cephe gerisinde öldürülen en üst düzey askeri yetkili oldu. Bu suikast, Rus askeri ve siyasi çevrelerde şok etkisi yarattı. Ukrayna İstihbarat Servisi SBU, olayın arkasında kendilerinin olduğunu duyurdu. Ukrayna topraklarında Rus güçlerine yönelik birçok operasyon gerçekleştirilmiş olsa da, Moskova’da bir Rus generaline hedef olabilmek, Rusya’nın güvenlik yetenekleri ile Ukrayna’nın istihbarat kabiliyetleri hakkında tartışmalara neden oldu.
Uzmanlar, Ukrayna’nın Kuzey Kore askerleriyle savaşmaya başladığını da duyurmuştu. Bu bağlamda, Rus füze saldırılarında en az 38 kişi hayatını kaybetmiş, Kiev’de bir çocuk hastanesi vurulmuştu. Ayrıca, Ukrayna ve Rusya’nın birbirlerine yönelik SİHA saldırılarında Moskova da hedef alınmıştı. Uzmanlar, bu hızla devam edilirse Ukrayna’nın doğu cephesinin çökebileceği konusunda uyarılarda bulundu.
Saldırıda elektrikli scooter kullanılması oldukça zekice bir strateji olarak değerlendiriliyor. Bu araçlar, Moskova’nın sokaklarında sıkça bulunuyor ve dikkat çekmiyor. Ancak bombanın, Korgeneral Kirillov’un evinden çıkarken patlatılmış olması, Ukraynalı casusların olay yerini izleyebildiğini gösteriyor. Bu durum, SBU’nun Rusya’nın büyük şehirlerindeki ilk suikastı değil. Daha önce, belirli siyasetçilere ve askerlere yönelik saldırılar, Ukraynalı ajanın çalışma yöntemleri hakkında bilgi veriyor.
Geçen yıl Nisan’da, Vladimir Putin’e yakın bir askeri blog yazarı olan Vladlen Tatarski, St. Petersburg’daki bir kafede takipçileri ile buluşmuştu. Burada, sanat öğrencisi olduğunu ileri süren Darya Trepova, ona bir asker heykeli hediye etti. Birkaç dakika sonra, heykelin patlaması sonucu Tatarski yaşamını yitirdi. Trepova, mahkemede heykelin içinde patlayıcı olduğunu bilmediğini savundu. Ancak kendisi, Ukrayna’daki savaşa karşı olduğunu kabul ediyor ve heykelin içerisinde mikrofon olduğunu iddia etti. Darya Trepova, 27 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Trepova’nın bu saldırıyı önceden bilip bilmediği önemli değil; Ukrayna istihbaratının Ukrayna’ya destek veren Rusları ikna edip kullanması biliniyor. Eylemler ise, sabotaj düzenlemekten bombalı düzeneği kurmaya kadar geniş bir yelpazeye yayılıyor. Ukrayna istihbaratı, pek çok kez ‘tetikçi göndermek’ gibi en bilinen suikast yöntemlerine başvuruyor. Bir yıl önce, Rusya yanlısı Ukraynalı milletvekili Ilya Kiva, Moskova’nın dışında vurularak öldürülmüştü. Tetikçi, Kiva’yı parkta yürürken yakalamış ve iki atışla öldürmüştü. Ukrayna resmi bir açıklama yapmamış olsa da, SBU kaynakları olayın arkasında kendilerinin olduğunu belirtmişti. Beş gün önce, önde gelen Rus füze uzmanı Mikhail Şatski de Moskova dışındaki bir ormanda vurularak öldürüldü. Bu olay da Ukrayna istihbaratı tarafından gerçekleştirildiği düşünülüyor, ancak resmi bir açıklama yapılmadı. Şatski, Rusya’nın Kh-59 ve Kh-69 seyir füzelerinin modernizasyonundan sorumluydu. Bu füzeler, Ukrayna’da ciddi can ve mal kaybına yol açmıştı. Şatski’nin öldürülmesinin ardından birkaç gün içinde Kirillov suikastı, Ukraynalı ajanın Rusya’daki operasyonlarının kapsamını gözler önüne seriyor. Bu tür saldırılarda yalnızca siyasetçiler ve Rus ordusuyla ilişkili kişiler hedef alınmıyor. 2022’nin Ağustos ayında Darya Dugina, bir bombalı araç saldırısında öldürüldü. Bu saldırının, Darya Dugina’nın babası Aleksander Dugin’e yönelik bir mesaj olduğu düşünülüyor.
Rusya’nın soruşturması sonucunda, bu saldırıyla ilgili iki Ukrayna vatandaşının karıştığı belirlendi. 43 yaşındaki Natalya Vovk, işgal altındaki Donetsk bölgesinden Rusya’ya girmişti. Daha sonra başka bir Ukraynalı ile buluşarak bombayı yapacakları garajı kiralamışlardı. Ancak bazı uzmanlar, Korgeneral Kirillov’un Ukrayna tarafından öldürülmediğini öne sürüyor. Kiev’den Yuriy Karin, bunun Rus ordusundaki güç savaşlarının bir sonucu olabileceği veya Kremlin’in önemli bir savaş suçları tanığını yok etmeyi istemiş olabileceğini belirtiyor. Eğer saldırı, tahmin edildiği gibi Ukrayna’nın eylemiyse, buradaki mesaj açık: “Rus generaller, Moskova’da bile kendilerini güvende hissetmemelidir.”
BBC Rusya Editörü Steve Rosenberg’in analizi: Moskova’da gerçek ile görüntü arasında sürekli bir çatışma var. Savaşın üçüncü yılına girerken, burada hayat normal bir seyrde devam ediyormuş gibi görünüyor: metroda kalabalık yolcular, kafelerde genç Moskovalılar… Ancak bir anda, Rusya’da hiçbir şeyin normal olmadığını hatırlatan bir olay meydana geliyor. Bu bazen Moskova’nın hava savunmasına yaklaşan bir drone, bazen de bir Rus generalinin evinin önünde düzenlenen bir bombalı saldırı olabiliyor. Korgeneral Igor Kirillov ve asistanı Ilya Polikarpov’un elektrikli scooter’a gizlenen bombayla öldürülmesi, Ukrayna’daki savaşın gerçekliğinin Rusya’da bir kez daha hissedilmesine neden oldu. En azından olayı yakından gören Ruslar için… Patlamanın olduğu binanın hemen yanında oturan Liza, “Haberlerde izlediğimizde uzaktaymış gibi geliyor. Ama yan bina tam yanımda patladığında, her şey farklı ve korkunç bir hal alıyor” diyor. “Kaygım çok arttı, her sesten korkuyorum. ‘Drone mu geliyor?” diye düşünüyorum” şeklinde ekliyor.
Moskova’da savaşın uzakta kalan bir mesele olarak algılanması sıkça duyulan bir ifade. Burada yaşayan insanların önemli bir kısmı bu savaşı, televizyondan ya da telefon ekranlarından takip ediyor. Çok sayıda ölü ve yaralı olmasına rağmen bu durum düşündürücü. Ancak Moskova’da bir Rus generalinin ölü bulunması, bazıları için alarm zillerinin çalmasına yol açıyor. Bu, savaşın çok gerçek ve yakın olduğunun bir kanıtı. Acaba bu durum Rus yetkililer için de bir uyarı olacak mı? Muhtemelen hayır. Kremlin’in Ukrayna’da bir değişiklik yapacağına dair pek bir işaret yok. Moskova, bu savaşı daha da artırma niyetinde. Kirillov’un öldürülmesine ilişkin tepkiler de bunu gösteriyor. Rus devlet televizyonunda bir sunucu, bu saldırıyla “Zelenskiy’nin kendi ölüm fermanını imzaladığını” ifade edebiliyor. Eski Rus Devlet Başkanı Dimitriy Medvedev de “Saldırganların Kiev’deki liderlerini yok etmek için elimizden geleni yapmalıyız” dedi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, saldırı hakkında henüz bir açıklama yapmadı. Ancak daha önceki açıklamalarında “Rusya her zaman karşılık verecektir” demişti. Perşembe günü Putin geleneksel yıl sonu basın toplantısını gerçekleştirecek. Burada Kirillov’un öldürülmesi hakkında bir değerlendirme yapıp yapmayacağı merak ediliyor. Suriye konusundaki sessizliğini de bozup bozmayacağı ise başka bir tartışma konusu.