Başlık: Ukrayna’nın Batı füzelerini Rusya’nın derinliklerinde kullanması savaşın seyrini değiştirebilir mi?
Yazar: Jeremy Howell, BBC Dünya Servisi Tarih: 21 Kasım 2024
Rusya, Ukrayna güçlerinin Beyaz Saray’ın onayından yalnızca kısa bir süre sonra ABD yapımı Atacms füzelerini ülkenin derinliklerine fırlattığını duyurdu. Ukrayna sınırından 100 kilometre uzakta, Rusya’nın batısındaki Bryansk bölgesindeki bir askeri tesisin hasar gördüğü bildirildi. BBC’nin kaynakları, Rusya içindeki hedeflere karşı İngiltere yapımı Storm Shadow füzelerinin de kullanıldığını aktardı. BBC Savunma Muhabiri Jonathan Beale bu konuda, “Birkaç ay önce, bir savunma kaynağı, İngiltere’nin Storm Shadow füzelerinin Rusya’daki bir hedefe yönelik ilk kullanımını, bu füzeler kullanıldıktan sonra öğreneceğimizi söylemişti” ifadesini kullandı. “Şimdi bu gerçekleşti ama İngiliz hükümeti hâlâ bunu resmi olarak doğrulamadı, sadece kaynaklar var,” dedi.
ABD Başkanı Joe Biden, daha önce çatışmayı tırmandırma korkusuyla, Ukrayna’nın Amerikan yapımı uzun menzilli füzelerle Rusya içindeki hedefleri vurmasına izin vermiyordu. ABD, Ukrayna’ya acilen Patriot savunma füzeleri göndermeye hazırlanıyor. Ek olarak, Fransa’nın da Ukrayna güçlerine Storm Shadow füzelerinin muadili olan Scalp füzelerinin Rusya içinde kullanılmasına izin vermesi muhtemel görülüyor. Amerikan düşünce kuruluşu Savaş Araştırmaları Enstitüsü’ne göre, Ukrayna güçlerinin Rusya’nın batısında hedef alabileceği yüzlerce askeri tesis bulunuyor. Ancak askeri uzmanlar, bu füzelerin Rusya içinde kullanımının Ukrayna için çok etkili olmayabileceğini, zira en önemli hedeflerin menzil dışına çıkarıldığını belirtiyor.
Ordu Taktik Füze Sistemi (Atacms), hem Himars hem de M270 gibi seyyar roket sistemleriyle kullanılan ABD yapımı balistik füzelerden biridir. Atacms’lerin maksimum menzili 300 kilometre olup, sesin 3 katı hızında hareket etmekte ve 1986’dan bu yana ABD ordusunun envanterinde yer almaktadır. Bu füzeler, maksimum 220 kilometre menzilinde tek bir savaş başlığı veya geniş bir alanı etkileyen misket bombası taşıyabilir. Storm Shadow ise Fransa ve İngiltere tarafından ortaklaşa geliştirilmiş bir seyir füzesi olup, Fransızlar bu füzeye Scalp adını vermektedir. Saatteki hızı 1000 kilometreye varan Storm Shadow, yer şekillerine göre alçaktan uçarak yükselir ve ardından hedefi dik açıdan vurur. Bu füze, yeraltı sığınakları gibi korunaklı noktalara yönelik olarak tasarlanmıştır.
Atacms ve Storm Shadow/Scalp gibi sistemler, hassas hedefleri vurabilme yeteneğine sahiptir. Ukrayna güçleri, bir yıldan uzun süredir Atacms’leri Rus topraklarındaki hedeflerin yanı sıra ülkeye yönelik saldırılar için sınır yakınlarındaki Rus üslerine karşı kullanıyordu. Başkan Biden, bu füzelerin Rusya içindeki hedeflerde kullanılması durumunda çatışmanın tırmanacağı ve ABD’nin savaşa daha fazla dâhil olacağı endişesini taşıyordu. 19 Kasım’da, Biden’ın bu politikayı esnetmesinden iki gün sonra, Ukrayna güçleri, sınırdan 100 kilometre uzaklıkta Bryansk bölgesinde bir cephaneliği hedef aldı. Ukrayna güçleri hangi füzelerin kullanıldığını açıklamadı ancak ABD’li yetkililer Atacms olduklarını doğruladı. Rusya, hava savunma sistemlerinin beş füzeyi imha ettiğini, birinin ise hasar verdiğini ifade etti. Amerikan yetkililer ise Rusya’nın ateşlenen sekiz füzeden yalnızca ikisini vurabildiğini bildirdi. Rusya, bu füzelerin topraklarındaki hedeflere yönelik kullanılmasına uygun ve elle tutulur bir yanıt vereceklerini de söyledi. Beyaz Saray’ın yeni politikası, Rusya’nın Kursk bölgesinde 500 kilometrekarelik bir alanı kontrol eden ve Rus ile Kuzey Kore askeri güçlerinin karşı saldırısından endişelenen Ukrayna güçlerine destek olarak yorumlanıyor. Biden’ın tutumunu değiştiren faktörlerin arasında, Ukrayna’daki çatışmalara yönelik olarak Rusya’ya ulaşan 10 bin Kuzey Kore özel kuvvetinin de yer aldığı düşünülüyor.
Ukrayna, Atacms’lerle istediği tüm hedeflere ulaşabilir mi? Savaş Çalışmaları Enstitüsü, bu füzelerle Rusya içindeki 245 askeri tesisin vurulabileceğini tespit etti. Bunlar arasında 16 hava üssü de bulunuyor. Misket bombalı savaş başlıkları geniş bir alanda etkili olacağından, bunlar askerlerin yoğun olduğu bölgelerde ve hava üssündeki açık uçaklara karşı kullanılabilir. Ancak İngiltere merkezli Kraliyet Birleşik Hizmetleri (RUSI) uzmanı Matthew Savill, Atacms’lerin Rus ordusuna karşı kullanım etkisinin sınırlı olabileceğini belirtiyor. Ukrayna, en çok cephedeki askerleri ve elektrik santralleri gibi sivil altyapıyı hedef alan Rus uçaklarını etkisiz hale getirmek istemekte, ama Savill en iyi hedeflerin çoğunun kuzeydeki Ukrayna şehirlerine veya Kursk’taki birliklere saldıran helikopterler ve bombardıman uçakları tarafından menzil dışına çıkarıldığına dikkat çekiyor.
Ukrayna, Storm Shadow/Scalp’ı nasıl kullanabilir? Ukrayna, aylardır İngiltere ve Fransa’dan bu füzeleri Rusya içindeki hedeflere karşı kullanma izni talep ediyordu. Daha önce, Ukrayna güçleri bu füzeleri Rus işgali altındaki Kırım’daki hedeflere karşı, örneğin Sivastopol’daki Rus Karadeniz Filosu merkezine saldırmak için kullanmıştı. BBC Muhabiri Jonathan Beale, ABD’nin Atacms füzelerini Rusya içindeki hedeflere kullanılmasına izin vermesinin, İngiltere ve Fransa’nın da Storm Shadow/Scalp füzelerinin kullanımına onay verme ihtimalini artırdığını ifade ediyor. Storm Shadow/Scalp, Atacms füzelerinden farklı bir şekilde, yer altı sığınakları ve korunaklı hedefler için tasarlanmıştır. Atacms gibi geniş bir alanda hasar veremezler. Savill, bu füzelerin “açıktaki birlikler ya da bir hava üssünde bulunan uçaklar için çok etkili olmayacağını” belirtiyor. “Ukrayna, en iyi korunaklı hedefleri vurmayı hedefleyecektir; koruma altındaki cephaneler veya komuta üsleri gibi. Yani, çok fazla Storm Shadow saldırısı görmemiz mümkün olmayacak.” Storm Shadow/Scalp füzelerinin fırlatılması da daha karmaşık bir süreçtir çünkü bu füzelerin uçaktan atılması gerekmektedir. Ukrayna geçmişte bu füzeleri fırlatmak için Sukhoi bombardıman uçaklarını kullanmıştır. Savill, eğer hedefler Rusya’nın derinliklerindeyse, uçağın sınırdaki Rus hava savunma sistemlerine yaklaşması gerektiğini ve korunmasını sağlamak için sinyal bozma tekniklerinin kullanılması gerektiğini söylüyor. İngiltere ve Fransa’nın, Ukrayna’ya bu füzelerden yalnızca birkaç yüz adet verdiği düşünülmektedir.
