XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti-Avusturya arasında yapılan İstanbul Antlaşması ile XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti-Avusturya arasında yapılan Zitvatorok Antlaşması’nın maddelerini diplomaside mütekabiliyet açısından aşağıdaki tabloda değerlendiriniz.
Soru : XVI. yüzyılda Osmanlı Devleti-Avusturya arasında yapılan İstanbul Antlaşması ile XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti-Avusturya arasında yapılan Zitvatorok Antlaşması’nın maddelerini diplomaside mütekabiliyet açısından aşağıdaki tabloda değerlendiriniz.
İSTANBUL ANTLAŞMASI (1533)
– Avusturya, Macaristan üzerinde hak iddia etmekten vazgeçti. Ancak Macaristan’da fiilen hâkim olduğu topraklar kendisine ait sayıldı.
– Avusturya, elindeki bu topraklar için her yıl Osmanlı Devleti’ne otuz bin altın vergi ödedi.
– Avusturya arşidükü (kralı) Osmanlı sadrazamına denk sayıldı.
ZİTVATOROK ANTLAŞMASI (1606)
– Savaşlar sırasında alınan Eğri, Kanije ve Estergon Kaleleri Osmanlı Devleti’nde kaldı.
– Avusturya’nın her yıl Osmanlı Devleti’ne ödemek zorunda olduğu yıllık vergi kaldırıldı. Ancak Avusturya savaş tazminatı ödedi.
– Avusturya arşidükü, protokol bakımından Osmanlı padişahına denk sayıldı.
İstanbul Antlaşması (1533) ile Zitvatorok Antlaşması (1606) arasındaki farkları aşağıdaki tabloda değerlendirebiliriz:
| Madde | İstanbul Antlaşması (1533) | Zitvatorok Antlaşması (1606) |
|---|---|---|
| Avusturya’nın Macaristan’daki hak iddiaları | Avusturya vazgeçti, ancak elindeki topraklar sayıldı. | Eğri, Kanije ve Estergon Kaleleri Osmanlı Devleti’nde kaldı. |
| Vergi | Avusturya her yıl Osmanlı Devleti’ne otuz bin altın vergi ödedi. | Yıllık vergi kaldırıldı, ancak Avusturya savaş tazminatı ödedi. |
| Protokol | Avusturya arşidüğü (kralı), Osmanlı sadrazamına denk sayıldı. | Avusturya arşidükü, protokol bakımından Osmanlı padişahına denk sayıldı. |
Bu karşılaştırmada, İstanbul Antlaşması’nda Avusturya Macaristan’daki hak iddialarından vazgeçti ancak elindeki topraklar sayıldı ve vergi ödemeyi kabul etti. Zitvatorok Antlaşması’nda ise Osmanlı Devleti Eğri, Kanije ve Estergon kalelerini elinde tuttu, vergiyi kaldırdı, ancak Avusturya savaş tazminatı ödedi. Protokol bakımından her iki antlaşmada da Avusturya arşidüğü Osmanlı yetkililerine denk sayıldı. Bu nedenle Zitvatorok Antlaşması’nda daha fazla taviz verilmiş gibi görünüyor.
