Orijinal Başlık: ABD’de seçim sonuçları ne zaman kesinleşecek?
Amerikalılar, yeni başkanlarını seçmek için oy kullandı. Yarışın ne kadar çekişmeli olduğuna göre sonuçların netleşmesi birkaç saatten birkaç güne kadar sürebilir. Eyaletlerden gelen verilere göre şu anda Trump, Harris karşısında delege sayısında 265-194 önde. Trump, kritik yedi eyaletten üçü olan Georgia, North Carolina ve Pennsylvania’da seçimi kazandı. Seçim süreciyle ilgili merak edilen detayları derledik.
Sonuçların ne zaman belirleneceği ise dikkat çekiyor. Bazı başkanlık seçimlerinde kazanan, seçim gecesi geç saatlerde ya da ertesi sabah erken saatlerde açıklanmıştı. 2024 ABD Seçimleri: Senato Cumhuriyetçilere geçti. Trump ve Harris’in Türkiye’ye bakış açıları nasıldı? Trump’ın başkan olması halinde gerçekleştirmeyi vaadettiği yedi hedef neler? Trump’ın yeniden seçilmesi, devam eden davalarını nasıl etkileyecek?
Bu sefer, birçok eyalette çok yakın geçen yarışlar, medya kuruluşlarının kazananı tahmin etmesi için daha uzun bir bekleyiş gerektirebilir. Mevcut başkan yardımcısı ve Demokrat Parti adayı Kamala Harris ile eski başkan ve Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump arasındaki yarış haftalardır başa baş sürüyor. Yakın sonuçlar nedeniyle bazı eyaletlerde oyların yeniden sayılması mümkün. Örneğin, kritik eyaletlerden biri olan Pennsylvania’da, kazanan ve kaybeden arasındaki oy farkı yüzde 0,5 puanın altında olduğunda yeniden sayım yapılacak. Bu fark, 2020 seçimlerinde yüzde 1,1’in biraz üzerinde olmuştu. Ayrıca, yasal itirazlar da gündemde. Cumhuriyetçiler, seçmen uygunluğu ve seçmen kütüğü yönetimine ilişkin 100’den fazla dava açmış durumda. Oy verme yerlerinde yaşanabilecek düzensizlikler, gecikmelere sebep olabilir. Öte yandan, Michigan gibi bazı bölgelerde oy sayımı hızlandı. COVID-19 salgını sırasında yapılan bir önceki seçimle kıyaslandığında, bu sefer posta yoluyla kullanılan oy sayısının daha az olması bekleniyor.
2020 seçimlerinde kazananın belli olması dört gün sürmüştü. Seçim gününden itibaren Pennsylvania’daki sonuçlara netlik kazandırılmadan, ABD televizyonları Joe Biden’ı kazanan olarak açıklamamıştı. 2016’da ise sandıkların kapanmasının üzerinden birkaç saat geçmeden Trump’ın kazandığı ilan edilmişti. Barack Obama’nın 2012’deki ikinci dönemi için ise zaferi, seçim gününün akşamında belirlenmişti. Ancak 2000 yılında George W. Bush ile Al Gore arasındaki seçim, dikkate değer bir istisna oluşturmuştu. ABD Yüksek Mahkemesi, Florida’daki yeniden sayımı durdurmuş ve bu durum beş hafta boyunca sonuçları etkilemişti. Bu süreç, Bush’un kazanan olarak kalmasına ve Beyaz Saray’da görevine devam etmesine imkan sağlamıştı.
Başkan nasıl seçilir?
Diğer ülkelerin sistemlerinin aksine, ABD’de halk oylamasında en fazla oyu alan aday otomatik olarak başkan olarak kabul edilmez. ABD’de başkan, halk tarafından doğrudan değil dolaylı olarak seçilmektedir. Oy veren seçmenler, kayıtlı oldukları eyaletin Seçiciler Kurulu’na göndereceği delegeleri seçer ve bu delegeler de başkan ve başkan yardımcısını belirler. İki eyalet dışında, her eyaletde seçimi kazanan aday bütün delegeleri kazanır. Maine ve Nebraska’da ise adayların aldığı oy oranına bağlı olarak delegeler paylaştırılır. Her eyaletin, kısmen nüfusa bağlı olarak belirli sayıda seçici kurul oyuna sahiptir. Toplam 538 oy bulunmaktadır ve 270 veya daha fazla oy alan aday seçimi kazanmış olur. En fazla delegeye sahip ilk altı eyalet ise California (54), Texas (40), Florida (30), New York (28), Illinois (19) ve Pennsylvania (19)’dır. Seçim sonuçları belirlendikten sonra, bu delegeler Aralık ayının ortasında oylarını resmi olarak kullanır. ABD Kongresi, Ocak ayının başında bu oyların sayımı ve yeni başkanın resmen ilan edilmesi için bir araya gelir. Bu oturuma başkan yardımcısı başkanlık eder.
Hangi eyaletler kritik?
Harris ve Trump’ın ikisi de kazanma şansına sahip olduğu altı kritik eyaletten gelen sonuçların seçimlerde belirleyici olması bekleniyor:
- Pennsylvania: Uzmanlar, kazananın belirlenmesi için yeterli oy sayımının en az 24 saat sürebileceğini düşünüyorlar.
- Michigan: Çarşamba günü itibarıyla bir sonuç beklenmiyor.
- Wisconsin: Sonuçlar, küçük ilçeler için sandıkların kapanmasından kısa bir süre içinde gelmeye başlasa da, uzmanlar eyalette en az Çarşamba gününe kadar bir sonuç alınamayacağını öngörüyor.
- Arizona: Eyaletin en büyük ilçesinde sonuçların sabah saatlerine kadar belli olması beklenmiyor. Seçim günü postayla gönderilen oy pusulalarının sayılıp sonuçlandırılması 13 güne kadar sürebilir.
- Nevada: Oyların sayılması burada da günler alabilir. Eyalet, seçim günü gönderilen oy pusulalarının 9 Kasım’a kadar ulaşmasına izin veriyor.
Oy sayımı nasıl gerçekleştirilir?
Eyaletler genellikle öncelikle seçim günü alınan oyları sayar. Ardından, erken verilen oylar, posta ile gönderilen oy pusulaları, itiraz sonuçları, yurtdışındaki ve askeri personelin oyları hesaplanır. Seçilen ya da atanmış yerel seçim görevlileri, sayım ve doğrulama süreçlerini yönetir. Bu doğrulama süreci, kullanılan oy sayısını aktif seçmen sayısıyla karşılaştırmayı ve oy pusulalarının yırtılma, lekelenme veya başka hasar açısından incelenmesini kapsar. Tutarsızlıklar belgelenir ve izlenir. Amerika’da oy pusulaları, bir elektronik tarayıcıya yerleştirilir ve sonuçlar bu okuma işlemi sonrasında kaydedilir. Bazı durumlarda, kullanılan oyların sağlaması görevli personel tarafından yapılabilir. Her eyaletin seçim sonuçlarını izleme yönünde katı kuralları vardır. Hangi bölümlerin halka açık olduğu, parti gözlemcilerin oy sayımını nasıl takip edebileceği, tüm bu durum kurallarla belirlenmiştir.
Sonuçlara itiraz edilirse ne gibi bir süreç izlenir?
Geçerli oylar nihai sonuçları etkiledikten sonra, Seçiciler Kurulu devreye girer. Yeni ABD Kongresi 6 Ocak’ta toplanarak delegelerin oylarını saymak ve yeni başkanı onaylamak üzere bir araya gelir. 2020 seçiminde yenilgiyi kabul etmeyen Donald Trump, destekçilerini Joe Biden’ın zaferini onaylamak amacıyla toplanan ABD Kongresi’ne doğru yürüyüşe davet etmişti. Trump, başkan yardımcısı Mike Pence’e de sonuçları onaylamaması için çağrıda bulundu fakat Pence bunu reddetti. ABD tarihine Kongre Saldırısı olarak geçen olaydan sonra bile, 147 Cumhuriyetçi, Trump’ın yenildiğini kabul etmeyen bir tavırla oy kullandı. Seçim sürecinde yapılan değişiklikler, eyaletlerde gelen sonuçlara itiraz edilmesini zorlaştırdı. Ayrıca, başkan yardımcısının sonuçları tek taraflı şekilde reddetme yetkisinin olmadığı da anayasa ile belirlendi. Ancak seçim gözlemcileri, sonuçların onaylanmasını geciktirme çabalarının yerel ve eyalet seviyesinde olabileceğini öngörüyor. Trump ve başkan yardımcısı adayı JD Vance ile bazı üst düzey Kongre üyeleri, Trump’ın kaybettiğinin açıklanması durumunda sonuçları kabul edeceklerine dair açıklamalardan kaçındı.
Sonuçlar eğer başa baş çıkarsa ne olur?
Her iki adayın da aynı sayıda (269) seçici kurul oyuna sahip olması ihtimali mevcut. Bu durumda, ABD Kongresi’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi’nin üyeleri, “şartlı seçim” adı verilen bir süreçle Başkan için oy kullanırken, üst kanat olan Senato da Başkan Yardımcısı için oy kullanır. Ancak böyle bir durum, 200 yıldır yaşanmamıştır.
Başkanlık yemin töreni ne zaman yapılır?
Seçilen başkan, 20 Ocak 2025 tarihinde ABD Kongresi önünde gerçekleştirilecek olan törende yemin ederek görevine başlayacaktır. Bu, ABD tarihindeki 60. başkanlık yemin töreni olacaktır. Etkinlikte, yeni başkan Anayasa’ya bağlı kalacağına dair yemin ederek göreve başlama konuşmasını yapacaktır.
