BBC Türkçe, 20 Kasım 1939 tarihinde kurulmuş olup, bu yıl 85. yaşını kutluyor. İkinci Dünya Savaşı’nın zorlu dönemlerinde yayına başlayan BBC Türkçe, yıllar boyunca dünya üzerindeki gelişmeleri Türkiye’deki dinleyicilerine radyo dalgaları aracılığıyla aktardı. Türkiye’de haber alma konusunda zorluklar yaşanan darbe dönemlerinde sansürsüz haber almak isteyen birçok kişi, BBC Türkçe’nin Londra’dan yayın yapan frekanslarını tercih ediyordu. BBC Türkçe, zamanla kısa dalga yayınlarından televizyon, internet siteleri ve sosyal medya gibi çeşitli platformlarda faaliyet gösterdi. Bu süreçte birçok siyasetçi ve deneyimli gazeteci BBC Türkçe ile bağlantı kurdu. İngiltere’de 13 yaşındaki bir kız çocuğu, aşırı sağcı şiddet eylemlerine karıştığı için mahkum oldu. Türkiye, Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 158. sıraya terfi etti, ancak bu durum hala ‘çok kritik’ olarak değerlendiriliyor. Eski BBC spikeri Huw Edwards, ‘çocuk istismarı’ içerikli görseller bulundurmaktan dolayı 6 ay ertelemeli hapis cezası aldı. 2024 ABD seçimlerinde ciddiyeti tartışılan Washington Post’un, seçimlerde aday desteklememe kararı alınması gibi konular gündemde. Bu yazıda, 85 yıllık tarihi sergileyen fotoğraflar ve özel yayınlar derlenmiştir. Müttefiklerin Avrupa’daki zaferi günü, Londra’daki St. Paul Katedrali çevresindeki bir sokakta kayıt yapan BBC Türkçe Servisi’nden A.S. Emre (ortada) ve Farsça Servisi’nden S.A. Tahiri, o dönemde BBC’nin Yakın Doğu servisi tarafından gerçekleştirilen zafer programları kapsamında ortamı aktarmak için hazırlanıyorlar (08/05/1945). Soldan sağa – BBC Farsça Servisi’nden S.A. Tahiri, Arapça Servisi’nden I.K. Sabbah ve Türkçe Servisi’nden A.S. Emre, müttefiklerin Avrupa’daki zafer günü öncesinde kayıt yapmaya hazırlanıyor. İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya’nın teslim olmasından 11 gün sonra yayınlanan radyo programında, BBC Türkçe’nin bağlı olduğu Britanya Radyosu Yakın Şark Servisi Direktörü S. Hillelson, Türkçe yayınında Türk meslektaşlarını tebrik ediyor. BBC arşivlerinde bulunan en eski Türkçe kayıtlarından birinde Hillelson, ‘Hepimiz zorlu günler geçirdik ve ben hava saldırıları, uçak bombaları ve füzelerle gerçekleştirilen saldırılar esnasında hiç kimsenin İngiliz meslektaşlarının yanında görevini yerine getirmekten geri durmadığını düşünmem nedeniyle gururluyum’ diyor. BBC Türkçe sunucusu Emel Gazimihal, 1998 yılında hayata veda etti ve Türkiye’nin ilk kadın spikeri olarak tanındı. Gazimihal, 1937 yılında Ankara Radyosu’nda göreve başlamış ve BBC Türkçe ekibine geçici olarak katılmıştı (01/10/1937). BBC Türkçe’nin ilk kadın sunucusu Güzin Özbekkan, 19. yüzyılda edebiyatçı ve devlet adamı olan Ziya Paşa’nın torunuydu (01/10/1941). Mehmet Refiğ, öğle tatili sırasında çikolata fabrikasındaki yemekhanede, ‘İki Şehir’ adlı program için Giresun ile Birmingham’daki Bourneville’i ele alıyor. Bu çikolata üretim merkezi, o dönem Giresun’da yetiştirilen fındıkların en büyük müşterisiydi (07/01/1955). BBC Türkçe yapımcısı Özcan Ergüder, Piccadilly’deki bir seyahat acentasının vitrininde İstanbul fotoğraflarına hayranlıkla bakan iki İngiliz kadınla röportaj yapıyor. Programda, Londra’nın batısı ile İstanbul’un Avrupa yakası tanıtılmakta (14/06/1956). Ergüder, Trafalgar Meydanı’nın gündüz trafiğini Türk dinleyicilere anlatıyor (14/06/1956). BBC Türkçe’den Yavuz Karaözbek, Demokrat Parti milletvekili Emin Kalafat ile mülakat gerçekleştiriyor. Dönemin Türk basın ateşe yardımcısı İlhan Çevik ise sağda yer almakta. BBC Türkçe, o dönem İngiltere’de meydana gelen bir Türk uçağı kazasıyla ilgili olarak röportajlar yapıyor ve hayatta kalanların mesajlarını iletiyordu. 17 Şubat 1959’da o dönemdeki Başbakan Adnan Menderes’in bulunduğu THY uçağı, Londra’da düşmüştü. Türk delegasyonu Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kuracak olan Londra Antlaşması için yola çıkmıştı (04/04/1959). Bu yazıda Google YouTube içeriği de bulunmaktadır; çerez ve diğer takip teknolojileri üzerinde rızanızı almadan herhangi bir şey yüklenmez. İzin vermeden önce çerez politikasını ve gizlilik politikasını gözden geçirmenizi öneririz. Bu içeriğe ulaşmak için ‘kabul et ve devam et’ butonuna tıklamanız gerekir. YouTube paylaşımının sona ermesi ile birlikte, BBC Türkçe Servisi’nden İzgan Baz, ayda bir yayınlanan ‘İki Şehir’ programı için Edinburgh’da kayıt yapıyor. Programda Edinburgh ve Konya’nın bağlantıları ele alınıyor (25/02/1954). Bisiklet şampiyonu Reg Harris, BBC Türkçe’den Mehmet Refiğ ile birlikte poz veriyor. Yanlarında, Harris’in Monte Carlo Rallisi’ne katıldığı ama motor arızasından dolayı yarışı tamamlayamadığı aracı var (03/02/1956). BBC Türkçe çalışanları, yemekhanede sohbet ederken görüntülenmiş. Soldan sağa: M.Refik Refiğ, Fatma Mansur, Sabih Aykoler, Mübeccel Argun ve Feyyaz Fergar (1951). BBC Türkçe’nin Çocuk Bayramı kutlamasına katılan Türk çocukları ve aileleri, kutlamada göz alıcı bir düğün havası yaşadı (23/04/1959). İzmir’deki Ege Koleji’nden gelen ve İngiltere’deki okullarda bir süre misafir kalan 12-14 yaş arası on üç Türk öğrenci (06/07/1954). Halit Kıvanç, 1963’te BBC Türkçe’de çalıştı. Kendisine 5 yıllık bir kontrat teklif edilmesine rağmen, “Öğrendiklerimi memleketimde uygulamak için gitmek istiyorum” diyerek Türkiye’ye geri döndü. Kıvanç, BBC Türkçe’de program yaptı, haber sundu ve radyo tiyatrosunda yer aldı. Bu resimde, Yıldız Kenter ve Müşfik Kenter ile birlikte BBC Türkçe stüdyosunda bir mülakata hazırlanıyor (1963). BBC Türkçe’den Hilmi Yavuz, İngiltere’deki incelemelerde bulunan İstanbul Emniyet Müdürü Muzaffer Çağlar (solda oturuyor) ve Yabancılar Şubesi Müdürü Alaattin Sarp ile mülakata hazırlanıyor (08/05/1968). İngiltere hükümeti tarafından davet edilen bir grup Türk nükleer fizikçi, Türkiye’nin ilk nükleer santralini açma tartışmaları bağlamında BBC Türkçe’ye mülakat veriyor. Bu fizikçiler, İngiltere’deki nükleer santralleri incelemişti. Soldan sağa: Prof. Nejat Aybars, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu genel sekreteri İbrahim Derinler, BBC Türkçe’den Ülkü İmset (Giray) ve Ankara Nükleer Araştırma Merkezi başkanı Dr. Uğur Büget (1969). Londra’da koreografi eğitimi alan balerin Suna Eden, Mübeccel Argun’a mülakat veriyor. Eden, 1962 yılında Türk balesinin kurucusu Ninette de Valois’nın daveti üzerine Londra’ya gelmişti (18/12/1962). Galler’de devam eden Llangollen Eisteddfod Festivali’nde Türk ulusal folklor ekibi 1960 yılında birincilik ve üçüncülük ödüllerini kazanmıştı. Ekibe, Ankara Radyosu’nun Londra muhabiri Hande Sürmelioğlu (en sağda) eşlik ediyor (10/07/1960). BBC Türkçe, Kasım 1967’de İngiltere’yi ziyareti esnasında Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a ait tüm ses kayıtlarını hediye etti. Bu fotoğraf daha sonra BBC Türkçe’nin yeni yıl kartpostalında yer alacaktı. Sunay, Londra’daki Türk Büyükelçiliği’nde BBC Türkçe ekibi ile birlikte görülüyor: Soldan sağa: Cevdet Sunay, Mübeccel Argun, Reşit Aşçıoğlu, Şadan Karadeniz ve Mehmet Refiğ (2/11/1967). Gazeteciler Mete Akyol (Milliyet) ve Hikmet Bil (Yeni Gazete), BBC Türkçe’den Hilmi Yavuz’a (resimde yok) mülakat veriyor (11/07/1969). Yazar Mahmut Makal, 1960’lı yıllarda BBC Türkçe için “Köye Mektup” adlı bir program hazırladı. 1970 Türkiye Güzeli Asuman Tuğberk (Yolaç), Londra’da gerçekleştirdiği Dünya Güzellik Yarışması için BBC Türkçe’den Sabih Aykoler’e mülakat verdi. Tuğberk, sunucu Erkan Yolaç ile evlenmiştir (1970). Dönemin Bayındırlık Bakanı Turgut Yaşar Gülez, İstanbul Radyosu’ndan değişim programı ile BBC Türkçe’ye gelen Başak Doğru ile mülakat yapıyor. Bakan Gülez, bu seyahat sırasında İngiltere’deki inşaat yöntemlerini incelemekteydi (1970). Adalet Partisi senatörü Fethi Tevetoğlu, Londra ziyareti sırasında BBC Türkçe’den Mustafa Gerçeker’e mülakat veriyor. Fethi Tevetoğlu, pop müzik sanatçısı Tarkan’ın dedesinin kardeşidir (1971). Türkiye Futbol Federasyonu Başkanı Hasan Polat (sağda), 27 Eylül 1972’de Kupa Galipleri Kupası maçında Leeds United ile Ankaragücü arasında Londra’daki maçı değerlendiriyor (1972). İngiltere’ye inceleme yapmak için gelen Türk hükümetinden dört kişilik bir heyet, BBC Türkçe’yi ziyaret etti. Fotoğrafta, heyet Londra’daki Bush House yayın binası önünde görülüyor. Soldan sağa: Milli Eğitim Bakanlığı proje direktörü Eyüp Yaşar, sanayi yönetimi kurumu projesi koordinatörü Sadi Gencer, BBC Türkçe’den Mustafa Gerçeker, mimari profesörü Gündüz Özdeş ve Milli Eğitim Bakanlığı inşaat bölüm başkanı Selim Umul (1973). Türk gazeteciler, BBC Türkçe’den Yurdakul Fincancıoğlu’nun sorularını cevaplıyor. Soldan sağa: Ümit Gürtuna (Cumhuriyet), Metin Çatan (Pan Haber Ajansı), Cüneyt Arcayürek (Hürriyet), BBC Türkçe’den Yurdakul Fincancıoğlu, Osman Kibar (Tercüman) ve Prof. İsmet Giritli (9/04/1976). Bu yazıda ayrıca Google YouTube içeriği bulunmaktadır. Çerez ve diğer takip teknolojileri kullanılabilir; rızanız olmadan bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeyecektir. İzin vermeden önce çerez politikasını ve gizlilik politikasını kontrol etmenizi öneririz. YouTube paylaşımının sona ermesiyle birlikte, 1976 yılında Zeki Müren de Londra’da BBC Türkçe’ye görüş vermişti. Dönemin TRT Genel Müdürü İsmail Cem İpekçi, BBC Türkçe’den Nevsal Baylas ve Sabih Aykoler’e mülakat yapıyor (26/06/1974). BBC Dünya Servisi’nin yayın binası olan Bush House’un hemen yakınındaki Thames Nehri üzerinde bulunan Waterloo Köprüsü’nde, dönemin BBC Türkçe bölüm başkanı Michael Large ve yapımcılarından biri, ‘Yılın Dinleyicisi’ yarışmasının galibi olan İstanbullu mühendis Erol Özhan ile birlikte görülüyor (14/08/1975). Türk milletvekillerinden oluşan bir grup, BBC Türkçe’nin stüdyosunu ziyaret etmişti. Meclis başkanvekilleri CHP Ordu Milletvekili Memduh Ekşi, CGP Van Milletvekili Müslih Görentaş, MHP Yozgat Milletvekili Ali Fuat Eyüboğlu, ayrıca Senatör Haydar Tunçkanat (Milli Birlik Grubu), Senatör Adnan Başer Kafaoğlu, AP Bursa Milletvekili Halil Karaatlı ve Ankara’daki İngiltere Büyükelçiliği’nden T.N. Young yer alıyordu. BBC Türkçe çalışanları arasında ise: Serpil Erdemgil (Soldan ikinci), Sabih Aykoler (Soldan üçüncü), BBC Güneydoğu Avrupa Bölüm Başkanı ve Türkçe Servisi Müdürü Andrew Mango (soldan beşinci) bulunmaktadır. Başlık: BBC Türkçe 85 Yaşında: Geçmişten Günümüze Fotoğraflar ve Yayınlar
BBC Türkçe, 1979 yılında 40. kuruluş yıl dönümü vesilesiyle özel bir radyo programı sunmuştu. 50. yıl dönümünde dinleyicileri için özel olarak hazırlanan kartpostalda yer alan isimler soldan sağa doğru; Feride Feran, Meral Dalman, Zeki Okar ve Kumru Başer. Ortada: Ayça Abakan, Turan Erdemgil, Nevsal Baylas, Ferhat Boratav. Arkada buluşan önemli isimler ise Sinan Öğün, Janet Bell, Temuçin Tüzecan, Hülya Noseda, Ali Erginsoy, Hüseyin Sükan, Ahmet Sevindik, Yüksel İbrahim ve Mari Mutafyan. (1989) UEFA Kupası elemeleri sırasında, Birmingham’da West Bromwich Albion ile karşılaşmaya hazırlanan Galatasaray takımının BBC Türkçe muhabirleri Hüseyin Sükan ve Sabih Aykoler ile (en sağda) görüşmesi fotoğrafa yansımış; Fatih Terim de bu karede bulunmakta. (1982)
Bu içerikte Google YouTube bağlantıları mevcut olabilir. Çerez ve diğer izleme teknolojileri kullanılıyor olabilir, bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeden önce izniniz alınacaktır. İzin vermeden evvel, çerez politikası ile gizlilik politikasını incelemek isteyebilirsiniz. Bu içeriğe erişmek için lütfen ‘kabul et ve devam et’ seçeneğine tıklayın. YouTube paylaşımının sonu, 3 İçerik bulunamadı. BBC Türkçe, 50. yıl kutlamaları için bir video oluşturmuştu. Ayrıca, BBC Dünya Servisi’nin Türkiye’yi dolaşan otobüsü, bir meydanda park etmeye hazırlanırken Hugh Closs, otobüsün sabitleyicilerini ayarlamaya çalışıyordu. (1989) Türkiye’deki çeşitli şehirlerde yoğun ilgiyle karşılaşan bu otobüsün önünde uzun kuyruklar oluşmuştu. Özellikle Kayseri’de otobüs kapılarının açılmasını heyecanla bekleyen öğrenciler arasında bulunmaktaydı.
Yine bu makalede Google YouTube içeriği bulunmaktadır. Çerez ve diğer izleme teknolojileri kullanıyor olabilir. Bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeden önce sizin rızanızı alırız. İzin vermeden önce, çerez politikası ve gizlilik politikasını okumak isteyebilirsiniz. Bu içeriğe ulaşmak için ‘kabul et ve devam et’ seçeneğine tıklamanız gerekmektedir. YouTube paylaşımının sonu, 4 İçerik bulunamadı. BBC Türkçe otobüsü, Güneydoğu Anadolu’ya da gitmiş, 1997 yılında Diyarbakır’da trafik oldukça yoğun görüntülere sahne olmuştu. BBC Türkçe ekibi, aynı yıl Londra’daki Türkiye Başkonsolosluğunun bir davetinde bir araya geldi. Soldan sağa, ayakta: Nevsal Baylas, Tahsin Aktı, Hüseyin Sükan, Kadri Özen, Edip Emil Öymen, Aygen Aytaç, Yüksel İbrahim. Oturanlar: Memduha Tee, Firdevs Robinson, Gökhan Kavasoğlu, Elif İçbilen, Nilgün Acar, Hülya Noseda.
BBC Türkçe’nin eski bölüm başkanları Zeki Okar ve Kumru Başer, dinleyiciler tarafından gönderilen fotoğrafları bir panoda düzenliyorlardı. (1991-1992 yayın dönemi broşürü) BBC Türkçe ekibi, işe yeni başlayan Ebru Doğan ile fotoğraf çektirdi. Soldan sağa: Gökhan Kavasoğlu, Işın Eliçin, Ebru Doğan, Tahsin Aktı, Firdevs Robinson, Hüseyin Sükan. (27/11/1997) BBC Türkçe’den Ayça Abakan ile ünlü yazar Orhan Pamuk, Aralık 2006’daki Nobel Edebiyat Ödülü töreninden önce Stockholm’deki Türkiye Büyükelçiliği resepsiyonunda bir araya geldi. (Aralık 2006) Andrew Mango, BBC Türkçe’yi çeşitli vesilelerle ziyaret etti. Ayakta: Cenk Erdil, Hüseyin Sükan, Emre Temel, Nevsal Baylas, Dr. Andrew Mango, Hüseyin Alkan, Ayça Abakan. Oturanlar: Faik Uyanık, Murat Nişancıoğlu, Güney Yıldız. (10/12/2007)
Bu makalede ayrıca Google YouTube içeriği yer almaktadır. Çerez ve diğer izleme teknolojileri kullanıyor olabilirler, bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeden önce rızanızı almayı hedefliyoruz. İzin vermeden önce, çerez politikasını okumanız ve gizlilik politikası hakkında bilgi edinmeniz önerilir. İçeriğe ulaşmak için ‘kabul et ve devam et’ seçeneğine tıklamanız gereklidir. YouTube paylaşımının sonu, 5 İçerik bulunamadı. BBC Türkçe, 70. yaş kutlamaları kapsamında özel bir program hazırlamıştı. 2009 yılında Andrew Mango, 70. yaşına dair bir mektup kaleme almıştı. BBC Türkçe, son radyo yayınına 27 Mayıs 2011’de veda etti.
2006’da bu makalede ayrıca Google YouTube içeriği mevcuttur. Çerez ve diğer izleme teknolojileri kullanılabilir. Bilgisayarınıza herhangi bir şey yüklenmeden önce izniniz alınacaktır. İzin vermeden önce, çerez politikalarını incelemeniz ve gizlilik politikası hakkında bilgi almanız önerilir. Bu içeriği görmek için ‘kabul et ve devam et’ butonuna tıklayın. YouTube paylaşımının sonu, 6 İçerik bulunamadı. BBC Türkçe çalışanları, 2013 yılında BBC’deki sendika üyeleriyle birlikte greve gitmişti. Soldan sağa, oturanlar: Mahmut Hamsici, Çağıl Kasapoğlu, Onur Burçak Belli. Ayaktakiler: Emre Bal, Şeref İşler, Alper Ballı, Kumru Başer, Selin Girit, Aynur Toraman.
