Bildiğiniz gibi geçtiğimiz yıl yazılarımda stratejik özerklik kavramına sıklıkla değindim. Neoliberalizm tarafından coşkuyla desteklenen ve iki “kara kuğu”nun (COVID-19 salgını ve devam eden Rusya-Ukrayna savaşı) damgasını vurduğu hiper küreselleşme modelinin çöküşü, büyük dünya ekonomilerini gerçeklikle yüzleşmeye zorladı.
Son üç yılda güç odaklarını merkeze alan küresel ekonomik-politik sistemi ortaya koyan analizler ön plana çıktı. Küresel Kuzey-Küresel Güney yapısının etkisi uluslararası düzende giderek daha belirgin hale geliyor. Çok kutuplu bir dünyanın tanımlanmasında “ikinci Soğuk Savaş” tartışmalarının başladığı bir dönemdeyiz. Sonuç olarak önde gelen ekonomiler tarım, gıda, enerji, ulaştırma, lojistik, savunma ve dijital dönüşüm gibi kritik sektörlerde kendi kendine yeterliliğe ulaşma çabalarına hız verdi. Stratejik özerkliğe ulaşmak, titiz bir stratejik planlama ve istihbarat gerektirir.
NATO Dergisi için aydınlatıcı bir makalede, NATO politika danışmanı Ruben-Erik Diaz-Plaja ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Stratejik Öngörü Birimi uzmanı Joshua Polchar, stratejik öngörüyü çok önemli bir bileşen olarak tanıtıyorlar. Yukarıda belirtilen önemli kavramlardan.
İki yazar, stratejik öngörünün yalnızca geleceği doğru tahmin etmek olarak algılanmasına karşı çıkıyor. Bunun yerine, asıl önemli noktanın, bir şirketin, kurumun veya ülkenin gelecekte meydana gelecek değişimlerden bugünden haberdar olma, gelecekteki potansiyel değişimleri iyice analiz etme, bunların sonuçlarını içselleştirme ve alternatif gelecek senaryolarına proaktif bir şekilde hazırlanma yeteneğinde yattığını ileri sürüyorlar. “Gelecekle savaşmayın, ona karar verin!” başlıklı makaleleri çok yerinde. bu bakış açısını özetliyor.
Gelecekteki yolları çizmek
İçinde bulunduğumuz 21. yüzyılda, yoğun rekabetin yaşandığı 40 ekonomide, ilgili kurumların geliştirdiği stratejik bilgelik ve stratejik öngörüye dayanan bir stratejik planlama çalışma ağının kurulması, en büyük öncelik haline geldi. Bu, küresel ekonomi, ticaret, politika ve güvenlikteki gelecek senaryolarının potansiyel etkilerine ilişkin kararlara ülkeyi önleyici bir şekilde hazırlamaya adanmış bir stratejik planlama çalışma ağını gerektirmektedir. Sorunlar ve zorluklarla çatışmadan veya bunlarla mücadele etmeden, akla gelebilecek her gelecek senaryosunda karar süreçleri ve adımlarını öngören ve hazırlayan bir stratejik istihbarat yaklaşımını bünyesinde barındırır.
Yakın zamana kadar geleceğe yönelik tahminlere yönelik geleneksel yaklaşım, belirsizlikleri ortadan kaldırmayı ve olası senaryoları sınırlandırmayı, çözüm veya karardan ziyade soruna odaklanmayı, esasen sorunla mücadele etmeyi amaçlıyordu. Ancak günümüzün “belirsizlik çağında”, uluslararası politik ekonomi sisteminin en etkili oyuncuları bile çok sayıda belirsizliği ortadan kaldırmanın imkansız olduğunu düşünüyor.
Bu nedenle yeni yaklaşım, kararlılığa, sorunlarla karşılaşıldığında uygulanabilir çözümler üretmeye ve bu çözümler için gerekli kararları proaktif olarak hazırlamaya öncelik veriyor. Önceki makalelerimden birinde tartışıldığı gibi, beş mega trendin ve beş istikrarsızlaştırıcı gücün etki analizlerini stratejik öngörüye entegre etmek ve stratejik öngörüyü detaylandıran bir stratejik planlama çalışma ağı oluşturmak bu çalışmanın özüdür. Bu ağın başarısı, ekonomik-politik sistemdeki tüm paydaşlardan ve aktörlerden veri ve analiz toplayabilmesi, bunları konsolide edebilmesi ve kapsamlı yol haritaları oluşturabilmesinde yatmaktadır.
Diaz-Plaja ve Polchar da çok önemli bir noktanın altını çiziyor; önemli olan hangi geleceğin gerçekleşeceği değil, hangi gelecekten ne gibi dersler alabileceğimizdir. 100. yılını kutladığımız Türkiye Cumhuriyeti, stratejik zekayı her zaman ön planda tutarak sorunları aşma çabamızın onurlu öyküsüdür. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kararlı ve vizyoner liderliğinde “yerli ve milli” odaklı stratejik hamlelerin ardındaki stratejik istihbaratın özü budur.
Türkiye’nin son 20 yılda milli savunma, enerji güvenliği ve kıtaları birbirine bağlayan ulaştırma-lojistik ağı alanlarında stratejik akıl ve planlamaya dayalı adımları, ülkeyi Avrasya’nın önemli bir oyuncusu ve güvenli bir limanı olarak konumlandırdı. Küresel ve bölgesel belirsizliklerin arttığı bir dönemde, stratejik planlama ağımızı güçlendiriyor ve stratejik tahmin yeteneklerimizi geliştiriyoruz. Geleceğin dünyasında göze çarpan bir varlığı sürdürmeye çalışırken bağlılığımız değişmez.
