Tarihsel anlatılar, dini yakınlıklar ve kültürel bağlardan oluşan karmaşık ilişkiyi kabul eden Pakistan ve İran, işbirlikçi çabalar yoluyla ikili ilişkilerini aktif olarak güçlendiriyor. Bu çaba iki ülke arasındaki kalıcı bağları güçlendirmeyi amaçlıyor. Bu bağlantı senfonisinin orkestrasyonu kapsamında, her iki ülke de incelikli bir karşılıklı anlayış ilişkisi kurmaya çalıştı.
Bu, İran Dışişleri Bakanı Hossein Amirabdollahian’ın Pakistan’a gelip mevkidaşı ile yaptığı görüşmede ortaya çıktı; her iki ülke de Gazze’deki çatışmanın ortasında artan gerilimi yatıştırmaya çalıştı. Bu toplantıda her iki ülke de, özellikle Gazze’deki çatışmanın ortasında artan gerilimleri aktif bir şekilde sakinleştirmeye çalıştı. Her iki ülke de terörizmin ortak çaba, gelişmiş koordinasyon ve istihbarat paylaşımı gerektiren ortak bir tehdit olduğunu kabul etti. Ayrıca, ortak tehditlere etkin bir şekilde yanıt verebilmek amacıyla askeri irtibat görevlilerinin birbirlerinin ülkelerinde konuşlandırılması yönünde ortak karara varıldı. Her iki taraf da, her iki tarafta yaşayan insanların refahı için vazgeçilmez bir gereklilik olan sınır bölgesinde barış ve istikrarın korunmasına yönelik taahhütlerini güvence altına aldı.
İran’ın 16 Ocak’ta Pakistan’ın Belucistan’ında Ceyş el-Adl (Adalet Ordusu) üyelerini hedef aldığı iddia edilen füze ve drone saldırısının ardından Pakistan, 16 Ocak’ta İran’daki Beluc Kurtuluş Ordusu (BLA) ve Beluc Kurtuluş Cephesi (BLF) teröristlerini hedef alarak karşılık verdi. 18. Bu görüş alışverişi büyükelçilerin geri çağrılmasına ve diplomatik bir çıkmaza yol açtı. Ancak 19 Ocak’ta Pakistan Dışişleri Bakanı Celil Abbas Jilani ve Amirabdollahian’ın gerilimi “gerilimlendirmek” için diplomatik görüşmelere başlamasıyla bir umut ışığı ortaya çıktı. Sonuç olarak, büyükelçiler Tipu ve İran elçisi sırasıyla 26-27 Ocak’ta görevlerine devam edecekler ve bu da düşmanlıkların potansiyel olarak hafifleyeceğinin sinyalini veriyor.
Bu taahhüt, Hizmetler Arası Halkla İlişkiler (ISPR) tarafından 29 Ocak’ta bildirilen önemli bir toplantıda yeniden teyit edildi. Bu toplantı sırasında Amirabdollahian, Genel Karargahta Genelkurmay Başkanı (COAS) Orgeneral Syed Asim Munir’i ziyaret etti ( GHQ), Rawalpindi. COAS, başka bir devletin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü onurlandırmanın, bunu kutsal, dokunulmaz ve devletlerarası ilişkilerde en önemli prensip olarak değerlendirmenin hayati önemini vurguladı. Bu ilke, Pakistan’ın İran’ın Belucistan’ın Panjgur kentindeki hava sahası ihlaline karşı tepkisine yön verdi.
Buna yanıt olarak Pakistan, İran’ın Sistan-Belucistan eyaletindeki terörist sığınaklarını hedef alan “Marg Bar Sarmachar” adlı istihbarat temelli bir operasyon gerçekleştirdi. Bu eylem, Pakistan’ın güvenlik tehditlerini proaktif bir şekilde ele alırken komşu devletlerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı duyma konusundaki kararlılığının altını çizdi. Daha sonra, Pakistan’ın misilleme saldırılarının ardından İran, çatışmanın artan yoğunluğunu fark etti ve dostane ve kardeşçe ilişkileri yeniden inşa etme arzusunu dile getirdi.
Ayrıca Pakistan Dışişleri Bakanlığı, ülkenin İran’ın egemenliğine ve toprak bütünlüğüne duyduğu derin saygıyı güçlendirerek, uluslararası toplumun sorumlu bir üyesi olarak Birleşmiş Milletler Tüzüğü ilkelerini destekleme konusundaki kararlılığını vurguladı. Açıklamada, Pakistan’ın güvenliğinin ve ulusal çıkarlarının öncelikli ve tartışılamaz olduğu vurgulandı.
İran-Pakistan öncesi çatışma: İnkarlar, diplomasi, casusluk iddiaları
İran-Pakistan çatışmasından önce Pakistan, Ceyş el-Adl ve diğer terörist grupların kendi topraklarındaki varlığının yanı sıra İran’a karşı terörist faaliyetlere katılımını sürekli olarak inkar ediyordu. Üstelik Pakistan, inkarını destekleyecek kanıtlar da sundu. İran, Pakistan’ın iddia edilen terör operasyonlarına ilişkin endişelerini dile getirdiğinde ve istihbarat paylaştığında, Pakistan diplomatik olarak karşılık verdi ve harekete geçti. Pakistan ayrıca, Hint donanma subayı Kulbushan Yadhav’ın casusluk faaliyetlerinin de gösterdiği gibi, İran topraklarının Pakistan içindeki terörizmi desteklemek için kullanıldığına dair kanıtlar da sundu. Bu faaliyetler İran topraklarından başlatılmıştır.
Pakistan’ın İran’ın endişelerini giderme çabalarına rağmen İran karşılık vermedi. Tahran, Pakistan’da inandırıcı delil olmadan saldırılar düzenledi ve masum kayıplarla sonuçlandı. Ancak Pakistan ile İran arasında gerilim tırmandıkça diplomatik bir tablo ortaya çıktı. Küresel tepki ve arabuluculuk çabaları gerilimlerin çözümünde önemli bir rol oynadı. Çin’in sözcüsü Mao Ning, artan gerilimi önlemek için arabuluculuk teklifinde bulunarak dikkatleri üzerine çekti. ABD, Suriye ve Irak’taki ihlalleri gerekçe göstererek İran’ın hava saldırılarını kınarken, Hindistan terörle mücadele tutumunu ve meşru müdafaa hakkını yeniden doğruladı. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, derin endişesini dile getirerek, her iki ülkeyi de sözcüsü Stephen Dujarric aracılığıyla itidal göstermeye çağırdı.
Ek olarak, uluslararası ittifakların karmaşık dokusu içinde, Pakistan ile Türkiye arasındaki kalıcı bağ, ortak kültürleri, tarihleri ve kolektif barış ve ilerleme arayışını karmaşık bir şekilde bir araya getiren canlı bir bağ olarak ortaya çıkıyor. Bu sarsılmaz dostluk, geçtiğimiz günlerde Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın diplomatik müdahalede bulunarak İranlı ve Pakistanlı mevkidaşlarıyla temasa geçmesiyle daha güçlü bir zemine kavuştu. Fidan’ın önderlik ettiği son diplomatik çabalar, dostane ilişkilere olan kararlı bağlılığı ortaya koydu. Fidan’ın İranlı ve Pakistanlı mevkidaşlarıyla temas kurarak müdahalesi, Pakistan’ın İran’a misilleme niteliğindeki hava saldırılarının ardından gerilimi hafifletmeyi amaçlıyordu. Gerilimin azalması yönündeki umudunu dile getiren Türkiye, iki kardeş ülke arasındaki gerilimin azaltılmasına yönelik kararlılığını yineledi.
Daha geniş bir bölgesel yaklaşıma duyulan ihtiyacın bilincinde olan İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) olumlu değişimi teşvik etmede önemli bir rol oynaması bekleniyor. Tarafsız bir arabulucu olarak hareket eden İslam İşbirliği Teşkilatı, diplomatik görüşmeleri proaktif bir şekilde yönlendirmek, bölgesel işbirliğini geliştirmek ve çatışmaların insani boyutlarını ele almak için benzersiz bir konuma sahipti. İslam İşbirliği Teşkilatı, hoşgörüyü savunması ve uluslararası toplumla aktif katılımı sayesinde bölgede istikrarın sağlanmasında ve kalıcı barışın sağlanmasında önemli bir rol oynayabilir.
Artık İslam İşbirliği Teşkilatı’nın, stratejik önlemlerin etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak ve Orta Doğu’da kalıcı barışa katkıda bulunmak için üye devletler, bölgesel müttefikler ve küresel toplumla sorunsuz bir şekilde işbirliği yapması gerekiyor. Filistin-İsrail çatışması ve Keşmir gibi önemli sorunların çözümü için, İslam İşbirliği Teşkilatı üyesi devletlerin ortak sesleriyle BM’de birleşik eylem şarttır.
