Türkiye’deki seçim sonuçları şaşırtıcı derecede bilgelik dolu. Her seçimden sonra seçmen o kadar ince ayarlanmış bir mesaj gönderir ki, siyasi partiler çoğu zaman okumakta zorlanırlar.
70 yıllık çok partili siyasi tarihimizden herkes biliyor ki, Türk seçmeni iktidara ya da muhalefete söylemek istediğini söylerken çok kültürlü, dikkatli, hassas, dikkatli ve incelikli. Sanki oy kullanan 60 milyon Türk seçmeni değil, kalemini eline alıp vermek istediği mesaja göre oyları dağıtan bir kişi var.
Türk halkı geçen yıl genel seçimlerde oy kullanırken Türkiye’nin güvenliğini, dış politika konularını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğini ve küresel rekabeti değerlendirdi ve iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’ni (AK Parti) görevde tuttu. Son belediye seçimleri ışığında, seçmenler önceki genel seçimlerden kaynaklanan sorunlarla karşılaştılar ve bu konularda hükümetle karşı karşıya geldiler. Spesifik olarak, salgının sonuçları, bölgesel çatışmalar ve Türkiye’nin geçen yıl karşı karşıya kaldığı devasa depremler, hükümetin karşı karşıya olduğu karmaşık zorlukların altını çizdi; özellikle de deprem bölgesini yeniden inşa etmek için yıllık bütçeye yakın kaynak tahsisi gerekliliği.
Bu beklenmedik zorlayıcı bütçe anomalisi özellikle sabit ve düşük gelirli grupları, ekonomik açıdan daha zayıf kesimleri ve emeklileri etkiledi. 2023 seçimlerinde küresel riskleri, ulusal güvenliği ve ülkenin geleceğini düşünen seçmen bu konuyu pek gündemde tutmadı. Ancak son yerel seçimlerde iki seçimde biriktirdikleri sorunları birleştirdiler ve bir nevi öfkelerini oylarına yansıttılar ve AK Parti seçmeninin yaklaşık yüzde 5-6’sı sandığa gitmedi.
%5-%6’lık marjinal düşüş, muhalefetteki Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP) verilen oyların yaklaşık %8 ila %10 oranında artmasıyla yansıtıldı. Sonuç olarak CHP beklenmedik bir zaferi kutlarken, AK Parti ise beklenmedik bir yenilgi yaşadı.
Bir yenilginin ardından liderlik
Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçim sonuçlarını aldıktan sonra her zamanki gibi genel merkezin balkonunda sahneye çıktı. Komuta otoritesinin yanı sıra keskin liderlik zekasını da sergileyerek herkesi hayrete düşüren bir konuşma yaptı ve zorlu bir lider olarak konumunu daha da sağlamlaştırdı.
Ateşli bir konuşma yapacağı yönündeki beklentilerin aksine, Erdoğan’ın konuşması son derece sakin ve iyimserdi; seçmenlere yönelik gerçek bir kaygıyı ortaya koyuyordu. Demokratik ilkeleri benimseyerek halkın tercihine saygı duydu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, cevabını “neden” sorusu olarak değil, seçmenin verdiği mesajın altında yatan mesajı anlama fırsatı olarak çerçeveledi. Bu alçakgönüllülük ve iç gözlem gösterisi, muhtemelen seçimdeki başarısızlıkların ardından bir liderin yaptığı en örnek konuşmalardan birine işaret ediyordu.
Ertesi gün parti genel başkanlığı toplantısında, çok sayıda eleştirel değerlendirmenin ortasında Erdoğan, seçim sonuçlarına ilişkin önemli düşünceleri vurguladı. Dış faktörleri incelemeden önce eksikliklerinin iç gözlemsel olarak incelenmesine öncelik vererek hesap verebilirlik üstlenmenin zorunluluğunun altını çizdi. Aslında, daha geniş zorluklarla mücadele etmeden önce iç gözlem ve iç iyileştirmeye olan bu bağlılık, kurumsal büyümeyi teşvik etmeye ve dayanıklılığı güçlendirmeye yönelik stratejik bir yönelimin örneğidir.
Aynı zamanda partinin varoluşsal ikileminin altını çizdi ve sadece kan kaybından değil, aynı zamanda geleceği şekillendirmeye yönelik kolektif arayışta yaşanan derin bir “ruh kaybından” da yakındı.
Ertesi gün Erdoğan bir kafeyi ziyaret ederek gençlerle yüz yüze sohbet ederek, onun toplumdaki kalıcı popülaritesini ve yankısını sembolik olarak sergiledi.
Erdoğan’ın, Ankara’nın hareketli merkezinin kalbinde yer alan lüks bir mekanda değil, toplumun en dışlanmış üyelerinin uğrak yeri olan mütevazı bir yerde bir kafe ziyaretini tercih edeceğini hayal ediyorum. Onun samimi karakteri ve ezilenlerin zor durumlarına karşı keskin duyarlılığı, doğal olarak onu, sıradan vatandaşların mücadeleleri ve özlemleriyle empati kurabileceği şehrin daha sessiz, daha mütevazı köşelerinde bağlantılar kurmaya yönlendirecektir.
Siyasi aktörlere yeni atamalar
Gelişen bu manzaranın ortasında AK Parti kendisini reform ve yeniden canlandırma fırsatlarıyla karşı karşıya buluyor ve bu da yenilenmeye yönelik ortak çabaları teşvik ediyor. Bu arada CHP geleneksel sosyo-politik sınırlarının ötesine geçerek daha önce onun erişim ve etkisine alışkın olmayan bir seçmen kitlesiyle etkileşime geçti.
CHP liderlerinin de bu sonuçlara şaşırdıkları suskunluğundan anlaşılıyor. CHP yakında rasyonel bir seçmenle karşı karşıya olduğunu anlayacaktır. Bir bakıma Türk seçmeni iktidara ve muhalefete yeni görevler yükledi.
AK Parti’nin dört yıllık bir yönetim fırsat penceresi var. Böyle bir dönemde sosyal iyileştirmeler yapacaktır. Reform çalışmaları sonucunda ekonomideki iyileşmenin, hükümetin siyasette yeniden kapsayıcı olmasının önünü açacağına inanıyorum.
