Başta Birleşmiş Milletler olmak üzere uluslararası kuruluşların barış ve güvenliği sağlama konusunda yetersiz kalması, tüm ülkeleri yeni çözümlere, işbirliklerine ve rekabetlere hazırlanmaya teşvik ederken, dünya siyasetinde yeni jeopolitik dönüşümler yaşanıyor.
Coronavirüs salgını ve Ukrayna’daki savaşla derinleşen büyük güç rekabeti, yeni hamleleri ve yeni projeleri ortaya çıkarıyor. Batının Rusya’ya karşı dayanışması, ABD’nin Asya-Pasifik bölgesinde Çin’i kontrol altına almak için ikili ve üçlü işbirliği mekanizmaları oluşturma çabaları, BRICS’e altı yeni üyenin (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) kabulü, Avrupa Birliği’nin yenilenen ilgisi Ortadoğu’daki genişleme ve normalleşme süreçleri hemen akla geliyor.
Yükselen ve bölgesel güçlerin uluslararası konumlarını yeniden değerlendirmeleri ve stratejik özerklik duygusunu geliştirmeleri işte bu çerçevededir. İngiltere, Almanya, Fransa, Brezilya, Hindistan ve Türkiye bu kategoriye giriyor. Bu nedenle tedarik zincirleri ve enerji ile ilgili yeni projeler giderek daha fazla ilgi görüyor. Bu tür planlar arasında Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi ve Hindistan’ın Yeni Delhi kentinde düzenlenen G-20 zirvesinde açıklanan Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Koridoru yer alıyor.
Dünya siyasetinde yukarıda belirtilen değişimlerin erken farkına varan Türkiye, çeşitli deneyimler ışığında kendi “stratejik özerklik” çerçevesini oluşturdu; bu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2023 seçim manifestosunda özetlediği “Türkiye Ekseni”nin özüydü. Ülke, terör örgütlerini çökertmek için proaktif bir ulusal güvenlik yaklaşımını benimseyerek ve çıkarlarını savunmak için gerekirse sert güce başvurarak işe başladı. Türkiye’nin 2016 sonrası Suriye, Irak, Libya ve Doğu Akdeniz’deki askeri operasyonları bu değişimi kanıtladı. Son zamanlarda ülke, kazanımlarını sağlamlaştırmak ve maliyetlerini azaltmak için normalleşmeyi takip etti ve bu da uluslararası arenada yeniden konumlanmasına yol açtı.
Doğu ve Batı
Türkiye Batı ittifakının bir parçası olmaya devam ediyor ancak dış ilişkilerini çeşitlendirmek için Doğu ile ilişkilerini geliştirmeyi hedefliyor. Buna göre Rusya, Çin ve diğerleriyle siyaseti bloke etmek amacıyla angajmanını sınırlamayı reddeden kendine güvenen bir yaklaşımı benimsiyor. Ülkenin PKK ve FETÖ teröristleriyle mücadelede hayati çıkarlarını göz ardı eden ABD ve Avrupa ile karşı karşıya gelmesi bu gerçekçi yaklaşımı doğurdu.
Türkiye aynı zamanda Rusya ve bölgesel güçlerle rekabet ve işbirliği arasında bir denge kurdu. Zengezur koridoru, Orta Koridor, Türkiye-Irak Kalkınma Yolu projesi, İsrail ile bölgesel enerji işbirliği ve hatta Türkiye’nin Yunanistan ile normalleşmesinin ortak lojistik geleceğe dönüştürülmesi gibi birçok proje ve girişim Türk diplomatik dinamizminin yan ürünleriydi.
Uluslararası politikada “geçiş ve dengelenme” dönemi başladı. Türkiye, aynı anda Batı’ya, Doğu’ya, Kuzey’e ve Güney’e ait bir ülke olarak, küresel belirsizliğin ve rekabetin etkisiyle baş edebilecek donanıma sahip. Aynı zamanda yüksek düzeydeki diplomatik dinamizmi ile yeni fırsatlar yakalayabilir.
Başta Birleşmiş Milletler olmak üzere uluslararası kuruluşların barış ve güvenliği sağlama konusunda yetersiz kalması, tüm ülkeleri yeni çözümlere, işbirliklerine ve rekabetlere hazırlanmaya teşvik ederken, dünya siyasetinde yeni jeopolitik dönüşümler yaşanıyor.
Coronavirüs salgını ve Ukrayna’daki savaşla derinleşen büyük güç rekabeti, yeni hamleleri ve yeni projeleri ortaya çıkarıyor. Batının Rusya’ya karşı dayanışması, ABD’nin Asya-Pasifik bölgesinde Çin’i kontrol altına almak için ikili ve üçlü işbirliği mekanizmaları oluşturma çabaları, BRICS’e altı yeni üyenin (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika) kabulü, Avrupa Birliği’nin yenilenen ilgisi Ortadoğu’daki genişleme ve normalleşme süreçleri hemen akla geliyor.
Yükselen ve bölgesel güçlerin uluslararası konumlarını yeniden değerlendirmeleri ve stratejik özerklik duygusunu geliştirmeleri işte bu çerçevededir. İngiltere, Almanya, Fransa, Brezilya, Hindistan ve Türkiye bu kategoriye giriyor. Bu nedenle tedarik zincirleri ve enerji ile ilgili yeni projeler giderek daha fazla ilgi görüyor. Bu tür planlar arasında Çin’in Kuşak ve Yol İnisiyatifi ve Hindistan’ın Yeni Delhi kentinde düzenlenen G-20 zirvesinde açıklanan Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Koridoru yer alıyor.
Dünya siyasetinde yukarıda belirtilen değişimlerin erken farkına varan Türkiye, çeşitli deneyimler ışığında kendi “stratejik özerklik” çerçevesini oluşturdu; bu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2023 seçim manifestosunda özetlediği “Türkiye Ekseni”nin özüydü. Ülke, terör örgütlerini çökertmek için proaktif bir ulusal güvenlik yaklaşımını benimseyerek ve çıkarlarını savunmak için gerekirse sert güce başvurarak işe başladı. Türkiye’nin 2016 sonrası Suriye, Irak, Libya ve Doğu Akdeniz’deki askeri operasyonları bu değişimi kanıtladı. Son zamanlarda ülke, kazanımlarını sağlamlaştırmak ve maliyetlerini azaltmak için normalleşmeyi takip etti ve bu da uluslararası arenada yeniden konumlanmasına yol açtı.
Doğu ve Batı
Türkiye Batı ittifakının bir parçası olmaya devam ediyor ancak dış ilişkilerini çeşitlendirmek için Doğu ile ilişkilerini geliştirmeyi hedefliyor. Buna göre Rusya, Çin ve diğerleriyle siyaseti bloke etmek amacıyla angajmanını sınırlamayı reddeden kendine güvenen bir yaklaşımı benimsiyor. Ülkenin PKK ve FETÖ teröristleriyle mücadelede hayati çıkarlarını göz ardı eden ABD ve Avrupa ile karşı karşıya gelmesi bu gerçekçi yaklaşımı doğurdu.
Türkiye aynı zamanda Rusya ve bölgesel güçlerle rekabet ve işbirliği arasında bir denge kurdu. Zengezur koridoru, Orta Koridor, Türkiye-Irak Kalkınma Yolu projesi, İsrail ile bölgesel enerji işbirliği ve hatta Türkiye’nin Yunanistan ile normalleşmesinin ortak lojistik geleceğe dönüştürülmesi gibi birçok proje ve girişim Türk diplomatik dinamizminin yan ürünleriydi.
Uluslararası politikada “geçiş ve dengelenme” dönemi başladı. Türkiye, aynı anda Batı’ya, Doğu’ya, Kuzey’e ve Güney’e ait bir ülke olarak, küresel belirsizliğin ve rekabetin etkisiyle baş edebilecek donanıma sahip. Aynı zamanda yüksek düzeydeki diplomatik dinamizmi ile yeni fırsatlar yakalayabilir.
